همه ما انسان‌ها ارزشمند هستیم و استعداد‌ها و توانایی‌های متفاوتی داریم و با خودباوری می‌توانیم به تمام خواسته‌ها و اهداف خود دست پیدا کنیم. خودباوری در این زمینه از عزت نفس حاصل می‌شود .

در این مقاله قصد داریم تعریف ساده‌ای از عزت نفس را ارائه دهیم و به صورت کامل بگوییم self esteem یعنی چه و عزت نفس بالا چه کمکی به ما میکند هم چنین در ادامه به ارتباط عزت نفس با اعتماد به نفس  می پردازیم و ابعاد مختلف آن و راهکارهای افزایش عزت نفس را بررسی کنیم، همچنین راه کارهای نحوه ایجاد آن را هم در سنین مختلف بیان خواهیم کرد.

عزت نفس چیست؟ (self esteem چیست ؟)

این واژه جایگاهی شبیه به واژه عشق و آرامش دارد. افراد زیادی سعی در تعريف self-confidence داشته‌­اند. صحبت­‌های زیادی درباره داشتن و پرورش عزت نفس انجام شده است، اما به راستی عزت نفس چیست؟ (self esteem چیست ؟)

با توجه به تعاریف زیادی که از معنای این واژه در اختیار ما قرار گرفته است، در پاسخ به سوال self esteem یعنی چه ؟ می‌توانیم بگوییم هنوز جایگاه عزت نفس در تعریف دارای پیچیدگی­‌هایی است، اما به طور ساده  همان ارزیابی ما از خودمان یا احساسی است که نسبت به خودمان داریم.

در هر دو حالت یک خود ارزیابی است. این خود ارزیابی می‌تواند در گفتگوهای درونی‌مان اتفاق بیفتد، مثلا زمانی که در ذهن‌مان توانمندی­‌هایمان را با سایرین مقایسه می‌کنیم.

عزت نفس سالم چیست؟

عزت نفس سالم با توانایی ما در ارزیابی درست خود و پذیرش آنچه هستیم به­دست می آید. یعنی توانایی پذیرفتن نقاط قوت منحصر به فرد و ضعف­هایی که داریم و در عین حال پذیرفتن اینکه شایسته و ارزشمند هستیم.

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس:

 اکنون که به خوبی می دانید self esteem چیست باید بگوییم اکثر افراد برای بهبود عزت نفس و دوست داشتن خود سعی در بالا بردن اعتماد به نفس خود در مورد امور دارند. این در حالی است که اعتماد به نفس بیش از اینکه عامل بهتر شدن حال ما نسبت به خودمان باشد میوه­‌ای از ثمرات عزت نفس است.

از این رو در تعریفی ساده به تفاوت این دو، به صورت مختصر می‌پردازیم. عزت نفس ریشه در خودباوری و پذیرفتن ارزشمندی ما دارد به این معنی که  نقطه نگاه ما نسبت به خودمان است و با قضاوت ما از خودمان شکل می‌گیرد.

چه عواملی در ایجاد عزت نفس نقش دارد؟

اگر برای شما هم این سوال پیش آمده است که عوامل عزت نفس چیست و راههای تقویت آن چیست و داشتن عزت نفس نیازمند چیست؟ باید بگوییم عزت نفس با قضاوت ما از خودمان شکل می‌گیرد و این قضاوت، نتیجه تحلیل عملکرد ما در موقعیت­‌های گوناگون گذشته است که ما آن­ها را تجربه می­‌نامیم. در ایجاد این تجربیات خانواده، گروه همسالان، اجتماع و گروه همکاران نقش به‌ سزایی دارند.

توجه داشته باشید که میزان تأثیرگذاری خود ما،بر عزت نفس‌مان در رأس این هرم است و خانواده و همسالان در نواسانات آن نقش دارند.

عزت نفس ما در طول زمان از تولد تا به امروز، در اثر قرارگیری در شرایط متفاوت زندگی می‌تواند دچار تغییراتی شود.

بررسی تغییرات عزت نفس در دوران­‌های مختلف زندگی

• دوران کودکی: کودکان عموما دارای عزت نفس بالایی هستند.
• دوران پیش از نوجوانی: در این دوران عرت نفس به تدریج افت می‌کند. این افت ممکن است در اثر مقایسه­‌هایی باشد که در مدرسه و گروه همسالان اتفاق می­‌ا‌فتد.
• دوران نوجوانی: در این دوران ممکن است عزت نفس با افت شدید همراه باشد که به دلیل ارزیابی فرد از تغییرات فیزیکی و موقعیت اجتماعی­‌اش  در اثر گذر از مقطعی به مقطع دیگر باشد
• دوران بزرگسالی: در این دوران عزت نفس به تدریج افزایش می­‌یابد و می‌توان آن را بهبود بخشید.

در چه سطحی از عزت نفس هستیم؟

در جواب سوال داشتن عزت نفس نیازمند چیست باید سطح اعتماد به نفس و عزت نفس فرد اندازه گیری شود. بررسی سطح عزت نفس نیازمند آزمون‌های استانداردی است و نباید با برداشت های شخصی خود آن را بسنجیم.

دو دسته از افراد را در نظر بگیریم:

دسته اول افرادی که دارای عزت نفس بالایی هستند، این افراد هنگام مواجه با مسائل رویکرد مثبتی را در نظر می‌گیرند که موجب می‌شود تا از هر رویدادی یک فرصت بسازند. این فرصت­ها می‌توانند در جهت بهبود و توسعه کیفیت زندگی این افراد نقش پررنگی داشته باشند.

دسته دوم افرادی که عزت نفس پایینی دارند، این افراد در برخورد با موضوعات با رویکردی ناکارآمد تحت تأثیر افکار منفی به توانای­ی‌های خود شک می‌کنند. دسته اول شکارچی فرصت ها و دسته دوم قربانی اتفاقات هستند .

دسته دوم با این نوع از عملکرد نه تنها فرصتی نساخته­‌اند بلکه ممکن است فرصت­هایی که زندگی در اختیارشان قرار میدهد را نادیده بگیرند. اگر جزو این دسته هستید نگران نباشید چون در ادامه راهکارهای افزایش عزت نفس را به صورت کامل بیان می کنیم.

عزت نفس چگونه شکل میگیرد؟‌

در جواب عزت نفس چگونه شکل میگیرد باید بیان کنیم احساساتی که به ما می‌گذرد یا افکاری که به ذهنمان خطور می‌کند، نتیجه تجربیات ماست که در طی سال ها بدست آورده­‌ایم. این تجربیات در اصل سازنده باورهای ماست، باورهایی که برای رسیدن به اهداف­مان از کودکی در ما ساخته شده است. این باورها در طی سال­ها تکامل یافته است.

در این مسیر تکاملی خانواده، مدرسه و اجتماع نقش دارند.در همین لحظه که در حال مطالعه این مطلب هستید، می­‌توانید از تجربه خواندن آن در جهت بهبود عزت نفستان استفاده کنید.در این بین دستاوردهای دوران کودکی از اهمیت ویژه­‌ای برخوردارند. امیداواریم با خواندن این بخش از مقاله به خوبی متوجه شده باشید که عزت نفس چگونه شکل میگیرد.

عوامل تأثیرگذار در عزت نفس در دوران کودکی

از عوامل عزت نفس که می‌تواند در شکل­‌گیری عزت نفس سالم در دوره رشد مورد اهمیت باشد می‌توان به مواردی که در ادامه آمده است اشاره کرد.

1. مورد تشویق و تمجید قرار گرفتن.
2. شنیده شدن.
3. با احترام مورد برخورد قرار گرفتن.
4. مورد توجه قرار گرفتن.
5. تجربه تحقق خواسته.
6. گرفتن اعتبار پس از انجام کارها.

عوامل تاثیرگذار در عزت نفس در دوره بزرگسالی

در این دوره از زندگی نقش روابط عاطفی و کاری پررنگ­‌تر است. در این روابط‌ تجربیاتی حاصل و فراز و نشیب‌هایی طی می‌شود که می‌توانند موجب نوساناتی در میزان عزت نفس فرد داشته باشند.

در افراد دارای عزت نفس بالا، این نواسانات کوتاه مدت هستند و با هوشیاری به آن‌، می‌توان عمر کوتاه­تری نیز داشته باشند.

اما افرادی که عزت نفس پایینی دارند نیاز به تأیید شدن از سمت دیگران دارند و مدام در شکی نسبت به میزان توانمندی خود قرار دارند.

نشانه­‌های افراد دارای عزت نفس سالم

1. افرادی که در عمل قدرت روبه‌­رو شدن با مسائل را در خود تقویت کرده­‌اند. این افراد می‌توانند با انگیزه و نیرومندی زندگی کاری و شخصی خود را در تعادل نگاه دارند.
2. افرادی که دارای اعتماد بنفس هستند.این افراد در انجام کارها با تکیه بر توانایی­‌های خود، مسولیت­‌هایشان را می‌پذیرند و برای انجام آنها از مهارته‌ایی که دارند استفاده می‌کنند.
3. افرادی که خود را شایسته و لایق تعاریف می‌دانند. این افراد در مواجه با تمجیدها­ و تشویق­‌ها به شایستگی خود باور دارند و از این فرصت‌ها برای گرفتن انگیزه بیشتر استفاده می­‌کنند تا همواره عملکردی درخور شایستگی­‌هایشان داشته باشند.
4. افرادی که در مواجه با مسایل کمی سخت ایستادگی دارند. شخصیت این افراد با ویژگی مداومت و ایستادگی عجین شده است.
5. افرادی که برای بازیابی قدرت و احساسات خود وقت میگذارند. زمانی را برای بالا بردن قوای جسمی و روانی خود در  نظر می‌گیرند تا برنامه­‌های جدید را با انگیزه و نیروی بیشتری دنبال کنند.
6. افرادی که نیروی خود را در مواجه با بازخوردهای منفی حفظ می‌کنند.
7. افرادی که همواره در کسب مهارتها و دانش جدید پیش­‌قدم هستند.
8. افرادی که قدردانی میکنند. قدردانی کردن یکی از زیباترین ویژگی­‌های انسانی است. این افراد به خوبی می‌دانند با این کار انگیزه اطرافیان خود را بالا می‌برند. کنار این دسته از افراد، دیگران همیشه با بالاترین عملکرد خود ظاهر می‌شوند.

چه عواملی موجب بهبود عزت نفس می‌شود؟

• تلاش برای رسیدن به اهداف و لمس لذت تحقق آرزو:

زمانی که از این دست تجربیات را لمس می‌کنیم در ما انگیزه تجربه دوباره آن پدید می‌یاید همانطور که در عکس در مورد عزت نفس در بالای این عنوان می بینید نیروی بیشتری برای کسب دستاوردهای جدید بدست می­‌آوریم.

• لیست کردن نقاط قوت منحصر به فرد:

 لیست کردن نقاط قوت از جمله عوامل عزت نفس و دوست داشتن خود است .وقتی همواره به نقاط قوت منحصر به فردمان آگاه باشیم و از آنها لیستی قابل مشاهده تهیه کنیم، می‌توانیم مهارتها و امکانات خلاقانه  بیشتری را برای انجام کارها در نظر بگیریم.

یکی از ویژگی­‌های متمایزی که لیستمان می‌تواند داشته باشد، امکان رصد کردن میزان پیشرفت در مهارته‌ای قبلی یا اضافه شدن مهارت­های جدید است.

• دوری از افکار و افراد منفی:

از مواجه با افراد یا انجام کارهایی که ویژگی فعال بودن را از شخصیتمان می‌گیرد دوری کنیم.

• الهام گرفتن از نمونه­‌های موفق:

میتوانیم با الهام گرفتن از افرادی که آن­ها را در این زمینه موفق می‌دانیم الگوی مناسبی داشته باشیم و در مسیر بتوانیم در هنگام مواجه با پرسش­‌ها پاسخ­‌های مناسب­تری بیابیم و پازل خود را کامل کنیم.

• هوشیاری به ارزش ­ها:

باید به ارزش­‌هایمان هوشیار باشیم، ارزش­‌های ما همان بخشی از وجودمان هستند که خواست­‌ها و عملکردهای ما را فیلتر می‌کنند. هوشیاری به آن­ها باعث می‌شود همواره آن نوع از رفتار یا کنش را داشته باشیم که موجب رضایت و آرامش درونی­‌مان است. این کار باعث می‌شود تا هر لحظه عزت نفس بالایی در خود حس کنیم و قضاوت ما از خودمان نتایج لذت بخشی را نشان میدهد.

• قرار کرفتن در فضاهایی مناسب:

با قرارگرفتن در فضاها و جمع­‌هایی که می‌توانیم نقش خود را به خوبی بازی کنیم عزت نفس ما بالا میرود. این کار را می‌توانیم با انجام دادن فعالیت­هایی که در انجامشان مهارت داریم تمرین کنیم.

• بلند پرواز بودن :

هر روز شروعی تازه است. هر صبح فرصت درخشش دوباره آفتاب زندگی ست. با تمنای خواسته های جدید و تلاش هدفمند در جهت آن ها حال خوبی نسبت به خودمان پیدا می‌کنیم و احساس ارزشمندی در زندگی به ما دست می‌دهد.

• مداومت در حفظ نیرومندی:

در زندگی چالش­‌هایی در مسیر اهداف وجود دارند.با ایستادگی در برابر آن­ها می‌توانیم به سلامت، از پیچ و خم­ها گذر کنیم. نباید از خواسته‌مان کوتاه بیاییم و باید پافشاری کنیم. باید این نکته را در نظر داشت که افراد دارای عزت نفس بالا در مواجه با اولین شکست نیرومندی خود را از دست نمی‌دهند، اما وقتی این شکست ادامه دار باشد در مسیر خود تجدید نظر می‌کنند.

• مراقبت از گفتگو­های درونی خود:

خاطرات ما و یا حتی چیزهایی که معمولا به آن­ها فکر نمیکنید ، هر روزه در ساختن شخصیت و عزت نفس ما تأثیر دارد. آن­ها مانند یک صدای درونی در وجودمان شروع به گفت وگو می‌کنند. تحلیل و تفسیرهایی ارايه می‌دهند که ممکن است گاهی موجب خلاقیت و سازندگی باشد، و گاهی موجب ترس و منفی شدن  احساساتمان باشد. این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم کدام نوا در وجودمان بنوازد. در این زمینه مقاله مربوط به گفتگوهای درونی و تأثیر آن­ها بر عملکرد ما توضیحات بیشتری در بر دارد.

• تمرین در حفظ عزت نفس:

برای حفظ و ارتقاء عزت نفس و دوست داشتن خود باید تمرین کنیم. باید توانایی حل مساله را کسب کنیم و برای تجربیات جدید آماده باشیم. در این مرحله مدیریت و نظارت دائمی لازم است

نقش حمایت در ایجاد عزت نفس

یکی از ویژگی های یک فرد خود باور و ارزشمند این است که از حمایت ها بهره می گیرد یکی از روش های مناسب برای بالا بردن عزت نفس حمایت گرفتن از افراد یا سازمان هایی است که می تواند ما را در زمینه های مختلف یاری دهند .

افرادی که راهنمایی یا همراهی حمایت گران را پس می زنند اغلب فکر می کنند شایستگی این نوع رفتار را ندارند

و یا قرار است در عوض گرفتن حمایت کاری انجام دهند .برای گرفتن حمایت سازنده می توانیم اقدامات ساده ای داشته باشیم .

به یاد داشته باشیم که انسان ها در بطن وجودشان این نیروی معجزه گر و زیبا را دارند فقط کافی است آن را فعال کنیم تا بتوانیم از تجربیات و راهنمایی های آنها استفاده کنیم .

به طور مثال می توانیم از اطرافیان و دوستانمان بخواهیم در مسیر کسب مهارت های جدید مارا یاری کند یا از کسی که دوستش داریم بخواهیم ما را در آغوش بگیرد و از نیروی عشق استفاده کنیم .از معلمان ، مربیان و مشاوران در این زمینه می توانیم یاری بجوییم .

یک جمله مهم در مورد عزت نفس

برای اینکه بفهمیم عزت نفس چیست و راههای تقویت آن چیست و چگونه می‌توانیم روی آن کار کنیم، کتاب‌های زیادی منتشر شده و در هریک از آن کتاب‌ها نیز تعاریف متفاوتی برای عزت‌نفس ارائه شده است. معمولاً به‌صورت عامیانه عزت‌نفس را هم‌معنی با اعتماد به نفس به کار می‌برند، اما با اطمینان می‌توانم بگویم که اعتماد به نفس و عزت نفس دو مفهوم کاملاً مجزا از هم هستند و هریک جایگاه خاصی در شخصیت‌سازی انسان دارند. تفاوت این‌دو را نیز در این متن بررسی خواهیم کرد. اما کامل‌ترین تعریفی که می‌توانیم برای اهمیت عزت نفس ارائه دهیم، چنین است:

«عزت‌نفس یعنی من ارزشمند هستم، دیگران هم ارزشمند هستند، محیط زیست، طبیعت و حیوانات هم ارزشمند هستند. پس همگی ما حق داریم برای داشتن زندگی بهتر تلاش کنیم.»

ممکن است تعریف عزت‌نفس (Self Esteem) به نسبت سایر مفاهیم روانشناسی شخصیت، مفهوم غیر قابل لمسی داشته باشد. این غیر ملموس بودن صرفاً به درونی بودن این مفهوم مربوط می‌شود. اینکه عزت نفس چگونه در افراد بوجود می‌آید، دقیقاً مشخص نیست؛ اما می‌توانیم بگوییم که رفتار تحقیرآمیز اطرافیان در سنین کودکی، نداشتن اهداف متعالی در زندگی و نداشتن باورهای معنوی و انسان‌پسندانه از عواملی هستند که باعث کمبود عزت نفس در افراد می‌شوند.

در واقع کسی که برای دیگران، حیوانات، محیط‌زیست، سایر نژادها، جنسیت‌ها و ….. ارزش و احترام قائل نباشد، عزت‌نفس پایینی دارد. البته مقدار عزت‌نفس در افراد مختلف متفاوت است، ممکن است کسی برای تمام انسان‌ها ارزش و احترام قائل باشد، اما در مورد طبیعت و حیوانات چنین حسی نداشته باشد، در این صورت باز هم به عزت‌نفس این شخص خللی وارد است که نمی‌گذارد احترام لازم را برای تمام کائنات قائل باشد. اگر میخواهید بدانید عزت نفس بالا چه کمکی به ما میکند در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا با مثال به این سوال پاسخ بدهیم.

چرا عزت نفس مهم است؟

اگر این سوال در ذهنتان مطرح شده است که عزت نفس بالا چه کمکی به ما میکند ؟ باید بیان کنیم اگر آخرین اهداف و رؤیای انسان‌ها را دنبال کنیم، در نهایت به یک رویای مشترک می‌رسیم که همانا رسیدن به «آرامش» است. این رویا در نهاد تمام انسان‌ها وجود داشته و دارد. انسان‌ها در نهایت پس از کسب ثروت، موقعیت‌های ایده‌آل و شهرت، می‌خواهند آرامش را تجربه کنند و در تمام طول زندگی به‌صورت ناخودآگاه به دنبال تجربه واقعی این حس هستند.

برای پاسخ به پرسش داشتن عزت نفس نیازمند چیست باید بگوییم عزت‌نفس همان چیزی است که می‌تواند بخش اعظمی از آرامش درونی را برای انسان فراهم کند. تا زمانیکه نتوانید خود را دوست بدارید، نمی‌توانید دیگران را هم دوست داشته باشید، بنابراین همیشه در یک حس نارضایتی از زندگی بسر خواهید برد. می‌توان گفت نبود عزت نفس دلیل اکثر نابهنجاری‌های رفتاری در جامعه است. نمی‌توان گفت عزت‌نفس نوشداروی تمام مشکلات رفتاری است، اما نبود عزت‌نفس حتماً در حد قابل توجهی از کیفیت شخصیت افراد می‌کاهد.

اهمیت عزت نفس فقط برای انسان‌ها نمود پیدا کرده و در باقی موجودات وجود ندارد، چراکه در بین تمام موجودات عالم، تنها انسان است که به ارزش و احترام نیاز دارد.

تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس چیست؟

برای پی بردن به تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس، ابتدا باید مفهوم این‌دو را به صورت مجزا بررسی کنیم.در مطالب بالا به خوبی متوجه شدید self esteem یعنی چه اکنون به سراغ اعتماد به نفس می رویم. اعتماد به نفس یعنی باور به خود و توانایی‌هایی که داریم. اعتماد به نفس پس از کسب نتایج رضایت‌بخش، دریافت توجه و تشویق، موفقیت‌ها و ….. در زندگی کسب می‌شود.
می‌بینید که تعریف اعتماد به نفس با تعریف عزت‌ نفس که در بالا به آن پرداختیم ، کاملاً تفاوت دارد. ممکن است فردی عزت‌نفس بالایی داشته باشد اما از کمبود اعتماد به نفس رنج ببرد. افرادی که عزت‌نفس بالا دارند، برای اینکه احساس بهتر پیدا کنند، نیازی به پُست، مقام، پول بیشتر یا ….. ندارند.

این افراد هرگز به سمت استفاده از مواد مخدر و سیگار کشیده نمی‌شوند. عزت‌نفس تمام آن‌چه که انسان از نظر درونی به آن نیاز داشته باشد را به انسان می‌بخشد. این در حالی است که اعتمادبه‌نفس تنها در باور به خود و توانایی‌های خود خلاصه می‌شود. عزت‌نفس مفهوم بسیار عمیق‌تر و درونی‌تری نسبت به اعتماد به نفس دارد. اعتماد به نفس ممکن است به حد کاذب برسد، اما عزت‌نفس حد کاذبی ندارد و هرچقدر بیشتر باشد، کیفیت شخصیت انسان را بالاتر می‌برد.

چطور می‌توان عزت‌نفس را تقویت کرد؟

در جواب پرسش چگونه عزت نفس پیدا کنیم باید به این نکته توجه کنید که تقویت عزت‌نفس به نسبت تقویت اعتماد به نفس کار دشوارتری است. اما همینکه شما بدانید عزت نفس چیست می‌توانید راهکارهای تقویت آن را نیز درک کنید. دانستن اینکه عزت نفس چیست تاثیر بسزایی در بالا بردن آن دارد. بنابراین اگر هنوز جواب سوال عزت نفس چیست و راههای تقویت آن چه چیزهایی است برایتان گنگ است، یکبار دیگر متن را بخوانید و سپس راهکارهای تقویت آن را مطالعه کنید. در این مطلب ۲۵ روش را به شما معرفی می‌کنیم که به کمک آن‌ها می‌توانید این حس زیبا را بیشتر و بهتر در درونتان ایجاد کنید.

یادتان باشد هرچقدر عزت نفس شما بالاتر باشد، احساس بهتری نسبت به خود و زندگی‌تان خواهید داشت و احساس بهتر سرچشمه رفتن به سوی موفقیت‌های شخصی است. خودشناسی و عزت نفس سرآغاز تجربه خوشبختی واقعی در زندگی بوده و تقویت آن برای هرکسی ضروری است.

اگر عزت‌نفس با اعتماد به نفس کافی همراه باشد، یک شخصیت پولادین برای افراد می‌سازد که رسیدن به تمام آرمان‌ها را ممکن می‌کند.

۲۵ راهکار عملی تقویت عزت‌نفس

راهکارهای زیادی برای تقویت عزت‌نفس در کتاب‌های مختلف معرفی شده است که همه آن‌ها کاربردی هستند. در این مطلب ۲۵ روش برتر تقویت عزت‌نفس را از بین بهترین روش‌های موجود انتخاب کرده‌ایم تا افراد بتوانند به کمک آن‌ها در جهت ارتقای شخصیت درونی خود گام بردارند و به سوال چگونه عزت نفس پیدا کنیم پاسخ  داده شود، این راهکارها به قرار زیر هستند.

• خودتان را بپذیرید

اولین مرحله تقویت عزت نفس، اهمیت و احترام به خودتان است که این کار از ویژگی افراد با عزت نفس بالا هست. بنابراین بهتر است خودتان را هر طور که هستید کاملاً بپذیرید و خودتان را دوست بدارید. برای اینکه بتوانید حس بهتری نسبت خود داشته باشید، بیشتر به خودتان توجه کنید. مثلاً ورزش کنید، به ظاهرتان برسید، به خود هدیه بدهید و …..

• از دیگران تشکر کنید

پس از اینکه توانستید حس بهتری نسبت به خود پیدا کنید، باید حس خوبی نسبت به دیگران داشته باشید. برای رسیدن به این مهم، سعی کنید از دیگران تشکر کنید. بابت هر کار کوچک یا بزرگی که دیگران در حق‌تان انجام می‌دهند، از آن‌ها خالصانه تشکر کنید.

ممکن است وقتی به بانک می‌روید و کارمند بانک کارتان را راه می‌اندازد، آن را وظیفه تلقی کرده و نیازی نبینید که از وی تشکر کنید؛ اما از این به بعد حتی اگر کسی برحسب وظیفه هم کاری را در قبال شما انجام داد، از او تشکر کنید.

همانطور که می‌دانید معنی عزت نفس چیست، پس می‌توانید درک کنید که تشکر از دیگران چه حس خوبی را در خودتان و آن افراد ایجاد می‌کند که عزت‌نفس را تا حد زیادی تقویت می‌کند.

• تحسین کنید

افرادی که خودشناسی و عزت نفس پایینی دارند، نمی‌توانند به راحتی دیگران را تحسین کنند، اما افراد با عزت‌نفس بالا، به راحتی می‌توانند هر ویژگی‌ مثبت افراد را تحسین کرده و از ایشان تعریف و تمجید کنند. اگر می‌خواهید عزت‌نفستان بیشتر از پیش تقویت شود، دیگران را تحسین کنید و از آن‌ها تعریف کنید. البته این کار باید به‌صورت کاملاً صادقانه انجام شود و اصلاً نباید جنبه ریا داشته باشد. از این به بعد اگر واقعاً ویژگی تحسین‌برانگیزی را در فردی مشاهده کردید، بلافاصله آن را به زبان بیاورید.

• کسی را قضاوت نکنید

قضاوت کردن دیگران از کمبود خودشناسی و عزت نفس ناشی می‌شود. همانطور که می‌دانید موضوع قضاوت کردن در فرهنگ ما کاملاً عادی شده است، این موضوع نشان می‌دهد که عزت‌نفس عموم مردم در ایران مشکل دارد. دلیل اختلاسات پی‌در‌پی هم همین موضوع است. بنابراین بهتر است تقویت عزت‌نفس خود و فرزندانتان را جدی بگیرید. لازمه این کار هم قضاوت نکردن است. هرگاه به‌صورت  ناخودآگاه کسی را قضاوت کردید، یک تنبیه کوچک برای خود در نظر بگیرید تا در نهایت این عادت را ترک کنید.

• مسئولیت‌پذیر باشید

کسانی که حقیقتاً می‌دانند ماهیت و معنی عزت نفس چیست، مسئولیت تمام اتفاقات زندگی خود را برعهده می‌گیرند. مقصر دانستن دیگران می‌تواند ضربه‌های شدیدی به شخصیت شما وارد کند. بنابراین هرچقدر مسئولیت‌پذیرتر باشید، عزت‌نفس‌تان بالاتر خواهد رفت.

• کارهای ناتمام خود را تمام کنید

کارهای ناتمام که اصطلاحاً به آن‌ها «پرونده‌های باز ذهنی» گفته می‌شود، نه تنها اهمیت عزت نفس، بلکه اعتماد‌به‌نفس افراد را هم بشدت تضعیف می‌کنند. اگر کار ناتمامی در زندگی‌تان دارید، حتماً برای اتمام آن برنامه‌ریزی کنید تا از ثمرات انجام آن بهره‌مند شده و شخصیت قدرتمندتری پیدا کنید.

• به دیگران کمک کنید

کمک کردن به دیگران از هر نظر کار دستی به‌نظر می‌رسد. ما توصیه نمی‌کنیم که تمام منافع و زندگی خود را نادیده بگیرید و فقط به دیگران کمک کنید، اما اگر روزانه مشاهده کردید با صرف چند دقیقه وقت می‌توانید گره از کار بنده خدایی باز کنید، حتماً این کار را انجام دهید. کمک کردن به دیگران یکی از اصلی‌ترین راهکارها برای تقویت عزت‌نفس است، به‌شرطی ک حس خوبی در شما ایجاد کند.

• از چیزهایی که حس بد به شما می‌دهد، فاصله بگیرید

در قسمت مربوط به «عزت نفس چیست؟» فهمیدیم که حرمت نفس تماماً فضیلت است و با تمام تباهی‌های شخصیتی در تضاد است. بنابراین از محیط‌های منفی که حس بد در شما ایجاد می‌کنند، فاصله بگیرید و فقط در محیط‌هایی قرار بگیرید و با افرادی معاشرت کنید که حس خوبی در شما ایجاد کرده و در مورد چیزهای خوب صحبت می‌کنند.

• برای عزیزانتان بیشتر وقت بگذارید

همه ما عزیزانمان را دوست داریم، اما گاهی این دوست داشتن برایمان عادی می‌شود و فراموش می‌کنیم برای آن‌ها بیشتر وقت بگذاریم. بهتر است بدانید که وقت گذراندن بیشتر با عزیزان، عزت‌نفس را بشدت تقویت می‌کند.

• با خودتان خلوت کنید

از ویژگی افراد با عزت نفس بالا خلوت کردن با خودشان است. خلوت کردن با خود می‌تواند بسیاری از گره‌های درونی ما را باز کند. حالا که می‌دانیم معنی عزت نفس چیست، این را هم می‌دانیم که باید بیشتر به دنیای درونی خود توجه کنیم و رابطه با خودمان را جدی‌ بگیریم. وقتی در خلوت با خودتان صحبت کنید و سعی کنید بهتر خود را بشناسید، گام بزرگی در جهت بالا بردن حرمت نفس خود برداشته‌اید.

• بیشتر مطالعه کنید

مطالعه کردن عادت بی‌نظیری است که شخصیت ما را از تمام جنبه‌ها رشد می‌دهد و توسط تمام اساتید و روانشناسان توصیه می‌شود. اما هر نوع مطالعه نمی‌تواند روی بهتر شدن شخصیت ما تاثیر بگذارد.

سعی کنید به‌جای خواندن رُمان‌های طولانی، کتاب‌های خودیاری مطالعه کنید، کتابهایی که بتوانند در زمینه پیشرفت و رشد شخصی به شما کمک کنند. مطمئناً یک مقاله به تنهایی نمی‌تواند برای بررسی موضوع عزت‌نفس کافی باشد؛ بنابراین برای درک بهتر این موضوع کتاب‌های مرتبط بیشتری را مطالعه کنید.

• با حیوانات مهربان باشید

مهربانی کردن با حیواناتی که همیشه در اطراف ما هستند، از راهکار های بهبود عزت نفس در ما هست. گنجشک‌ها، گربه‌ها، مورچه‌ها و ….. همگی حیوانات و جانوارنی هستند که بیشتر آن‌ها را در محیط زندگی خود می‌بینیم. آن‌ها بخشی از این سیاره هستند و حق دارند مانند ما احساس امنیت کنند. اگر ما بتوانیم در دادن این ایمنی به آن‌ها سهیم شویم، از نظر درونی در درجه بسیار اعلایی قرار خواهیم گرفت و نتایج آن را در زندگی‌مان مشاهده خواهیم کرد.

• در خانه خود از گل و گیاهان مراقبت کنید

مراقبت از گل و گیاهان و شاهد رشد آن‌ها بودن نیز دیگر راهکار برای تقویت عزت‌نفس است. شاید با خودتان فکر کنید که نگهداری از گیاهان چطور می‌تواند برای بهبود حرمت‌نفس ما مفید باشد؟! اگر یادتان باشد، در تعریف عزت نفس (تعريف self-confidence) و در پاسخ به سوال «عزت نفس چیست؟» احترام به طبیعت هم وجود داشت. پس توجه به گیاهان هم دیگر عامل تقویت آن است که به‌صورت ناخودآگاه شخصیت ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

• در لحظه اکنون زندگی کنید

گذشته و آینده از دسترس ما خارج هستند؛ خانم لوییز هی در کتاب «قدرت درون ماست» عنوان می‌کند: «نقطه اقتدار همواره در لحظه اکنون قرار دارد. شما تنها در لحظه اکنون می‌توانید برای ارتقای خود تلاش کنید!» پس هیچکدام از این راهکارها را به آینده واگذار نکنید و همین حالا هرکاری که از دستتان برمی‌آید را برای تقویت عزت‌نفس‌تان انجام دهید.

• کمال گرا نباشید

کمال گرایی آفت تمام ناکامی‌های ما در زندگی‌ است. ما می‌دانیم که هیچکس کامل نیست، اما همیشه این موضوع را فراموش می‌کنیم. اگر بعد از خواندن این مقاله دوباره مرتکب قضاوت کردن، افکار و فضای منفی یا …. شدید، خود را سرزنش نکنید. تغییر نمی‌تواند یک‌شبه اتفاق بیفتد. بنابراین انتظار نداشته باشید سریع و کامل همه چیز را طی کنید و به اهداف خود برسید. به خود فرصت بدهید و بخاطر اشتباهاتی که مرتکب می‌شوید، خود را ببخشید و با خود مهربان باشید.

• برای زندگی‌تان هدف تعیین کنید

همانطور که به خوبی می دانید داشتن هدف و برنامه ریزی از ویژگی افراد با عزت نفس بالا هست. داشتن اهداف زمان‌بندی شده و قابل دسترس می‌تواند هم عزت‌نفس ما را بالا ببرد. برخی از تمرینات تاثیرات بسیار شگرفی روی ما دارند که تعیین هدف یکی از آن تمرینات است. وقتی برای خود هدف تعیین کنید، در کنار تقویت عزت‌نفس، امتیازات بسیار بیشتری را نیز کسب خواهید کرد.

• از بدنتان مراقبت کنید

مراقبت از بدن یعنی احترام به خود. پس از این به بعد به فکر ورزش کردن باشید و از وارد کردن ضرر و زیان به بدن خود بپرهیزید. کارهایی مانند سیگار کشیدن جز نشانه های پایین بودن Self-esteem  است، چراکه کسی که خود و طبیعت را دوست داشته باشد، به آن‌ها آسیب وارد نمی‌کند.

• رقابت را کنار بگذارید

وقتی عزت‌نفس خود را تقویت کنید، دیگر نیازی به رقابت با دیگران نخواهید داشت. بنابراین از همین حالا رقابت را کنار بگذارید و تنها روی تقویت عزت‌نفستان متمرکز شوید.

• با خداوند صحبت کنید

صحبت با خداوند می‌تواند تمام دلهره ها، نگرانی‌ها، ترس‌ها، اضطراب‌ها و تمام ناهنجاری‌های درونی شما را رفع کند. تنها کافیست هر روز این کار را انجام دهید و صحبت کردن با خداوند را در اولویت تمام کارهای خود قرار دهید. اولویت‌های شما در زندگی تعیین می‌کنند که چقدر پیشرفت خواهید کرد. اولویت شما صحبت با خدا، تقویت عزت‌نفس، رشد و پیشرفت است یا کار کردن، فیلم دیدن، جر و بحث کردن و ….؟!

• دستاوردهای خود را یادداشت کنید

همه ما موفقیت‌ها و دستاوردهایی در زندگی‌مان داریم که توجه به آن‌ها و یادداشت کردنشان می‌تواند عزت‌نفس‌مان را تقویت کند، اما ما اغلب از آن‌ها غافل می‌شویم. بهتر است از این به بعد به ‌جای تمرکز بر روی نقاط ضعف و کمبودهایتان، تنها روی داشته‌ها، موفقیت‌ها و دستاوردهای خود در زندگی متمرکز شوید.

• روابط خود را بهبود ببخشید

اگر با دوستی دچار مشکل شده‌اید، در اسرع وقت با او صحبت کنید و سعی کنید مشکل پیش آمده را حل کنید. سعی کنید در کنار رفع مشکلات روابط‌تان، روابط تازه‌ای ایجاد کنید و دوستان تازه‌ای بیابید. ایجاد و بهبود روابط حس خوبی را در شما ایجاد می‌کند که در نهایت به تقویت حرمت‌نفس شما می‌انجامد.

• از اخبار منفی دوری کنید

اخباری که روزانه از طریق رسانه‌های عمومی پخش می‌شوند، همگی از جنگ، ناعدالتی، بیماری و ….. بحث می‌کنند. وقتی شما روزانه به چنین اخباری گوش کنید، حس بدی نسبت به خود، دنیا، خداوند و انسان‌ها پیدا می‌کنید که در نهایت ضربه‌های شدیدی به عزت‌نفس شما وارد می‌کند. بنابراین از این اخبار بشدت دوری کنید.

• برای خود مرزهای شخصی مشخص کنید

اجازه ندهید دیگران برای شما تعیین تکلیف کنند. تصمیم‌گیری نهایی را خودتان برای زندگی‌تان بگیرید. داشتن مرزهای مشخص نشان از اقتدار شخصیت شما و عزت‌نفس بالایتان است. پس اجازه ندهید دیگران از شما سواستفاده کنند.

• همواره خود را تایید کنید

پس از انجام هر کار درست (حتی کارهای بسیار کوچک مانند تمیز کردن خانه، شستن ماشین، اتو کردن لباس و ….) خود را تایید کرده و به خود «آفرین» بگویید. این کار حس خوبی را در شما ایجاد می‌کند. (در تعریف عزت‌ نفس چیست، اولین نشان عزت‌نفس احترام به خود بود که با تایید کردن خود تقویت می‌شود.)

• تجربه‌های جدید کسب کنید

از تجربه‌های جدید نترسید. اگر فردی هستید که از تجربه کوچکترین چیزهای تازه (مانند خوردن یا پختن یک غذای جدید، سوار شدن به یک بازی مهیج در شهر بازی، رفتن به یک جای متفاوت و ….) اجتناب می‌کنید، از این به بعد از این تجربه‌ها استقبال کنید. تجربه‌های جدید یکی از راهکار های بهبود عزت نفس چند جانبه است که می‌تواند از هر نظر روی شما تاثیر مثبت بگذارد.

سخن نهایی

همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، فهمیدن اینکه حقیقتاً self esteem چیست (عزت نفس چیست؟) و چگونه تقویت می‌شود، تنها با خواندن یک یا چند مقاله امکان‌پذیر نیست. تمام راهکار های بهبود عزت نفس که در این مطلب معرفی کردیم، جزو بهترین راههای افزایش عزت نفس در بزرگسالان بودند که می‌توانند برای هر فردی تاثیر‌گذار باشند.

اگر هنوز می‌پرسید که چگونه عزت نفس را افزایش دهیم بهتر است راه‌کارهای فوق را جدی گرفته و به صورت عملی آن‌ها را اجرا کنید تا شما نیز نتایج فوق‌العاده‌ای بگیرید.

بزرگی می‌گوید: «می‌توانم با اطمینان بگویم که اگر در آموزش عالی کشور، فقط و فقط معنی عزت نفس آموزش داده شود، تمام مشکلات اقتصادی، فرهنگی و عمومی جامعه‌مان حل خواهد شد!» اما متاسفانه چنین موضوعاتی هیچ جایگاهی در آموزش‌های عمومی ما ندارند، بنابراین باید خود دست به کار شویم و روی تقویت آن‌ها کار کنیم.

نظرات شما عزیزان: