تعریف مدل ریسک ، اجزا و انواع مدل سازی ریسک

ریسک‌کردن در همه زوایای زندگی اهمیت زیادی دارد، هرچند که بسیاری از افراد این واژه را با تنها با تجارت عجین می‌دانند. اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به ریسک‌کردن بیندازیم، می‌توانیم آن را به یک چاقوی دو لبه تشبیه کنیم که همان‌طور که مفید است اگر به‌درستی تصمیم‌گیری نشود، ممکن است باعث ضرر و زیان شود. بنابراین، ما تصمیم گرفته‌ایم تا در این مقاله دکتر ویز به این سؤال که مدل ریسک چیست بپردازیم و همچنین مدلسازی ریسک را به شما یاد بدهیم.

ریسک‌کردن به شما کمک کند تا پیشرفت کنید و موفق شوید. هیچ‌کس نمی‌تواند به دنبال این باشد که تمام زندگی خود را در یک راه ایمن و بی‌خطر بگذراند؛ بلکه برای رسیدن به موفقیت و رشد، باید آماده ریسک باشید.

همچنین دقت داشته باشید که همان‌طور ریسک‌کردن به شما کمک می‌کند تا از محدودیت‌های خود رهایی پیدا کنید و به اهداف بلندمدت خود نزدیک شوید. اما باید به یاد داشته باشید که هرگز نباید بدون تحلیل ریسک و یا مدیریت ریسک اقدام کنید.  پس اگر شما هم در اول راه ریسک‌کردن هستید با ما همراه باشید.

مدل ریسک چیست؟

مدل ریسک (risk model) یک تکنیک، سیستم یا روش ریاضی است که تمامی عناصر لازم برای ریسک را در تجارت پیش‌بینی می‌کند. یک مدل ریسک می‌تواند داده‌های عملکردی و تخمین‌های کمی را ارائه دهد که به کسب‌وکارها در تصمیم‌گیری‌های مالی، استراتژیک و عملیاتی کمک می‌کند.

مدل‌ ریسک می‌توانند تحلیل‌های سرمایه‌گذاری، بینش بازار، الگوهای تکراری در تجارت شما و موارد دیگر را ارائه دهند. به بیان ساده، یک مدل ریسک به شما این امکان را می‌دهد تا مقادیر، اهداف یا داده‌های خاصی را وارد کنید و سپس پیش‌بینی‌های واضح و دقیقی را در مورد کسب‌وکار خود به دست آورید.

مدلسازی ریسک چگونه انجام می شود؟

در مدل ریسک از داده‌های تاریخی/ شبیه‌سازی، تئوری ارزش‌آفرین یا Extreme Value Theory (EVT)، ریسک بازار و همچنین استخراج مفروضاتی که قابل‌اعتماد هستند، استفاده می‌کنند. سپس با مدل‌سازی ریسک و استفاده از انواع استراتژی ‌های ریسک می‌توان از تکنیک‌های اقتصادی، آماری و مالی، حداکثر ریسک را پیش‌بینی کرد.

دقت داده‌ها در مدل‌سازی ریسک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بنا بر آخرین آمارها، ۳۶% سازمان‌ها برای مدل‌سازی و کاهش ریسک سازمان خود حتماً برنامه‌ای دارند. در مراحل مدلسازی ریسک نیاز است تا دقت بالایی به کار گرفته شود.

ازآنجایی‌که، خطاهای کوچک در برنامه‌نویسی و مدل‌سازی ریسک می‌تواند منجر به ضررهای جبران‌ناپذیر مالی برای کسب‌وکارها شود؛ بنابراین می‌توان به‌دقت بالا در اجزای مدل سازی ریسک پی برد.

انواع مدل های ارزیابی ریسک

مدل‌های ارزیابی ریسک، برای تعیین میزان خطر در سرمایه‌گذاری یا انجام‌دادن یک پروژه استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از انواع این مدل‌ها اشاره می‌کنیم:

Value at Risk (VaR) .1

این مدل ارزیابی ریسک میزان خطر یک سرمایه‌گذاری را با استفاده از یک متغیر احتمالاتی و با درنظرگرفتن دوره‌های زمانی مشخص محاسبه می‌کند.

Conditional Value at Risk (CVaR) .2

در مدل CVaR که به‌عنوان یک مدل تکمیل‌کننده برای مدل VaR است، میزان خطر بر اساس میانگین خسارت‌های پایین‌تر از VaR محاسبه می‌گردد.

Capital Asset Pricing Model (CAPM) .3

سومین مدل یعنی مدل CAPM، به‌منظور تعیین میزان بازدهی یک سرمایه‌گذاری در آینده استفاده می‌شود. این مدل، با استفاده از میزان بازدهی و ریسک سرمایه‌گذاری، می‌تواند نرخ بازدهی مورد انتظار را محاسبه کند.

Black-Scholes Model .4

مدل Black-Scholes، برای تعیین قیمت یک پروژه در بازار سرمایه استفاده می‌شود. این مدل، با استفاده از متغیرهایی مانند قیمت فعلی دارایی، زمان به‌پایان‌رسیدن پروژه، نرخ بدون خطر و اختلاف در بازدهی دارایی، قیمت پروژه محاسبه می‌شود.

Monte Carlo Simulation .5

مدل Monte Carlo Simulation، با استفاده از شبیه‌سازی تصادفی، برای تخمین میزان بازدهی و ریسک‌پذیری یک سرمایه‌گذاری به کار برده می‌شود. در این مدل، با استفاده از متغیرهای تصادفی، محاسبات مختلفی برای بازدهی سرمایه‌گذاری در آینده صورت می‌گیرد.

لازم به ذکر است از نظر برخی از افراد، مدل‌های ارزیابی ریسک به سه نوع اصلی تقسیم کنند: کمی، کیفی و نسخه ترکیبی. در مدل‌سازی کمی، داده‌های آماری و شواهد عددی بررسی می‌شوند. درحالی‌که در مدل‌سازی کیفی بیشتر بر تخصص و دانش متکی است.

بهتر است اکثر کسب‌وکارها از ترکیب این دو سود روش بهره ببرند، یعنی مدل هیبریدی.

مهم ترین اجزای مدل ریسک

مدل ریسک معمولاً شامل از چندین اجزا تشکیل شده است که تأثیر بسزایی در تعیین میزان ریسک یک سرمایه‌گذاری دارند. اجزای مهمی که در این مدل‌ها محاسبه می‌شوند را طبقه‌بندی کرد:

• نوع سرمایه‌گذاری
  نوع سرمایه‌گذاری می‌تواند تأثیر بسزایی در میزان ریسک داشته باشد. برای مثال، سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار از ریسک بالاتری نسبت به سپرده‌گذاری در بانک‌ها برخوردار است.
• میزان بازدهی قابل‌انتظار
  میزان بازدهی قابل‌انتظار نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در میزان ریسک داشته باشد. به‌طورکلی، بازدهی بالاتر با ریسک بیشتر همراه است.
• میزان متغیر بودن بازدهی
  میزان واریانس بازدهی، نشان‌دهنده پایداری و تغییر بازدهی سرمایه‌گذاری است. هر چه میزان واریانس کمتر باشد به همان میزان ریسک سرمایه‌گذاری نیز کمتر خواهد بود.
• طول دوره سرمایه‌گذاری
  طول دوره سرمایه‌گذاری نیز می‌تواند تأثیر بسزایی در میزان ریسک داشته باشد. به‌طورکلی، با افزایش طول دوره سرمایه‌گذاری، ریسک نیز کاهش می‌یابد.
• حجم سرمایه‌گذاری
  حجم سرمایه‌گذاری نیز می‌تواند تأثیر زیادی در میزان ریسک داشته باشد. به‌طورکلی، با افزایش حجم سرمایه‌گذاری، ریسک نیز کاهش می‌یابد، زیرا خطرات منحصربه‌فردی که ممکن است برای سرمایه‌گذاری‌های کوچک‌تر وجود داشته باشد، از بین می‌روند.

چرا باید از مدل ریسک استفاده کنیم؟

استفاده از مدل ریسک در بسیاری از شرایط به‌خصوص زمانی که قرار است تصمیمات مالی گرفته شود، از اهمیت زیادی برخوردار است. در مدل ریسک به شما کمک می‌شود تا درک بهتری از ریسک‌های مربوط به یک سرمایه‌گذاری داشته باشید و در نتیجه بتوانید تصمیمات بهتری بگیرید.

برخی از دلایل استفاده از مدل ریسک را می‌توان به موارد زیر نسبت داد:

• افزایش دقت در پیش‌بینی عوامل ریسک
• درک بهتری از اثرات مالی ریسک در سرمایه‌گذاری
• قابلیت مقایسه ریسک‌های مختلف و انتخاب بهترین راه‌حل
• کاهش احتمال خطا و تصمیمات نادرست

به‌طورکلی، استفاده از مدل ریسک می‌تواند به شما کمک کند تا تصمیمات بهتری درباره سرمایه‌گذاری‌های خود داشته باشید و در نتیجه بازدهی بیشتری را به دست آورید.

چالش ‌ها و معایب استفاده از مدل ریسک

استفاده از مدل ریسک در تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری علاوه بر اینکه مزایایی دارد، اما گاهی اوقات ممکن است با چالش‌هایی هم همراه باشد. یکی از چالش‌های اصلی استفاده از انواع ریسک، عدم‌قطعیت در پیش‌بینی‌ها است.

برای ایجاد یک مدل ریسک درست، باید از داده‌های قابل اعتمادتری استفاده کرد و همچنین به تنها یک منبع اکتفا کرد تا دقت بیشتری داشته باشد. همچنین نباید فراموش کرد که این مدل‌های ریسک برای شرایط خاصی به‌دست‌آمده‌اند و در صورت تغییر شرایط مطمئناً دقت در پیش‌بینی آن‌ها نیز کاهش می‌یابد.

علاوه بر این، استفاده از مدل ریسک، معمولاً به معنای بررسی دقیق دلایل علت و معلولی نتایج محسوب می‌شود. پس این امر می‌تواند به فهم درست از ریسک‌ها و عوامل مؤثر بر آن‌ها نیز منجر شود.
در کل، استفاده از مدل ریسک در تصمیم‌گیری‌های مالی و سرمایه‌گذاری می‌تواند مفید باشد، اما برای داشتن تصمیمات بهتر و دقیق‌تر، باید در کنار آن به نظر کارشناسان و مشاوران نیز پرداخت.

جهت مشاوره و یا کسب اطلاعات بیشتر در مورد مدیریت ریسک چیست، می‌توانید با شماره‌های ۸۸۷۴۰۰۷۶ -۰۲۱ و ۸۶۰۴۳۵۹۶-۰۲۱ تماس بگیرید.

سؤالات متداول

۱. مدل ریسک چیست؟
مدل ریسک، ابزاری تحلیلی است که به کمک آن می‌توان برای سرمایه‌گذاری و تصمیم‌گیری در مورد پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، کسب‌وکارها و سایر فعالیت‌های مالی، میزان ریسک را پیش‌بینی کرد.

۲. مدل ریسک از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
مدل ریسک شامل جمع‌آوری و تحلیل داده‌های مالی، اقتصادی، بازاری و دیگر عوامل مرتبط با این موارد است. مدل ریسک، احتمالات مختلف را برای ریسک‌های مربوط به یک سرمایه‌گذاری تعیین می‌کند و راهکارهای مختلفی را برای کاهش این ریسک‌ها ارائه کند.

۳. میزان بازدهی بالای مدل ریسک به چه عواملی بستگی دارد؟
میزان بازدهی مدل ریسک به چندین عامل بستگی مانند اطلاعات در دسترس، روش‌های تحلیلی، دقت در تخمین خطر و تجربه و تخصص بستگی دارد.