روش های تضمینی و موفق برنامه ریزی تحصیلی
برنامه ریزی تحصیلی از جمله برنامه‌هایی است که برای دانش‌آموزان و به‌خصوص دانش‌آموزان کنکوری کاربرد دارد. محصلان به کمک برنامه ریزی تحصیلی می‌توانند طبق یک سری اصول و زمان مشخص پیش بروند و به اهداف تحصیلی خود برسند.
اما اینکه چگونه برنامه ریزی درسی کنیم یا برای کنکور خود برنامه منظمی در نظر بگیریم، به آموزش و راهنمایی نیاز خواهیم داشت. در این مطلب با ما همراه باشید تا در ۵ گام، راهکاری تضمینی برای رسیدن به یک برنامه ریزی تحصیلی عالی را با شما در میان بگذاریم. امید است پس از خواندن این مطلب، بتوانید یک برنامه‌ریزی اختصاصی برای دوران تحصیل خود آماده کنید و با پیش رفتن در مسیر آن به موفقیت برسید.
برنامه ریزی تحصیلی چیست؟
برنامه‌ریزی در فرهنگ لغت به معنای «طراحی و تنظیم مقررات برای اجرای یک کار» است. یعنی ما در برنامه‌ریزی کار یا هدف مشخصی را در نظر می‌گیریم و برای نیل به آن هدف مقررات، زمان و اصول خاصی را به صورت مکتوب ثبت می‌کنیم.
لازم به ذکر است که برنامه ریزی حتماً باید به شیوه مکتوب انجام شود تا قابلیت اجرای بالاتری پیدا کند. طبق گزارشات علمی صورت گرفته، نوشتن باعث می‌شود تا تعهد افراد نسبت به پایبندی به نوشته‌ها بالاتر برود.
برنامه ریزی می‌تواند برای رسیدن به هر هدفی کاربرد داشته باشد. در واقع شما می‌توانید برای کسب یک مهارت خاص، رسیدن به یک موقعیت شغلی، رفتن به یک مسافرت تفریحی یا ….. برنامه‌ریزی کنید. اما برنامه ریزی تحصیلی به نسبت سایر برنامه‌ها برای نوجوانان و جوانان اهمیت بالاتری دارد.
موفقیت درسی و همچنین قبولی در آزمون کنکور می‌تواند کل آینده یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد و مسیر خاصی را پیش روی وی قرار دهد؛ به همین خاطر روش‌های بسیاری برای برنامه ریزی تحصیلی وجود دارد که محصلان می‌توانند از آن‌ها بهره بگیرند.
اگر برنامه تحصیلی نداشته باشیم، چه می‌شود؟
کسی که برای تحصیلات ارزش بالایی قائل باشد و بخواهد از این طریق آینده خود را رقم بزند، باید برنامه ریزی تحصیلی داشته باشد. چنین فردی اگر برنامه تحصیلی برای خود تنظیم نکند، نمی‌تواند برای مطالعه دروس خود به شیوه صحیحی اقدام کند.
اگر برنامه نباشد، فرد دچار سردرگمی می‌شود و نمی‌داند کدام درس را باید در چه ساعت و چه روزی مطالعه کند تا بتواند برای رسیدن به امتحانات یا کنکور آماده شود. در چنین شرایطی، رسیدن به هدف برای محصلان بسیار سخت و دور از دسترس خواهد بود.
حال آنکه فلسفه برنامه‌ریزی، صرفاً آسان کردن مسیر رسیدن به اهداف تحصیلی برای دانش‌آموزان است. بنابراین اگر کسی بخواهد تا رسیدن موعد امتحانات یا کنکور، آمادگی لازم را پیدا کند و بتواند موفق عمل کند، باید برنامه ریزی تحصیلی داشته باشد.
چه روش‌هایی برای برنامه‌ریزی تحصیلی وجود دارد؟
مطمئناً روش‌های زیادی برای برنامه ریزی تحصیلی یا برای برنامه ریزی درسی کنکور وجود دارد. هر دانش‌آموز بسته به شرایط و سبک درس خواندن خود می‌تواند شیوه مناسبی را برای خود انتخاب کند. مهم‌ترین فاکتور برای انتخاب یک برنامه ریزی مناسب، در نظر گفتن «تفاوت‌های فردی» است. همین تفاوت‌ها است که باعث می‌شود برنامه‌های متفاوتی برای تحصیل وجود داشته باشد. فاکتور مهم بعدی داشتن مهارت حل مسئله میباشد این قابلیت در پیشرفت افراد کمک بسزایی میکند.
همه افراد نمی‌توانند تنها از یک روش برای برنامه‌ریزی استفاده کنند. شما نیز باید برای یافتن برنامه‌ای مناسب با شرایط جسمی، ذهنی و محیطی خود، دست به کار شوید و یک برنامه جامع، کاربردی و قابل اجرا طراحی کنید. «قابل اجرا بودن» دیگر ویژگی است که باید یک برنامه ریزی تحصیلی مناسب، آن را داشته باشد. در ادامه ۵ شیوه برنامه‌ریزی موفق و صحیح وجود دارد که با توجه به آن‌ها می‌توان برنامه منحصر به فردی برای خود تنظیم کنید.
۵ روش موفق برنامه ریزی تحصیلی برای شما
از بین تمام روش‌های موجود برای برنامه ریزی تحصیلی موفق، پنج روش زیر از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. شما می‌توانید با در نظر گرفتن این پنج نکته، یک برنامه‌ریزی ۱۰۰ درصد تضمینی برای تحصیل خود تنظیم کنید و طبق آن پیش بروید. یادتان باشد، هرچقدر برنامه شما انعطاف بیشتری داشته باشد، قابل اجراتر خواهد بود. پنج شیوه برنامه‌ریزی تضمینی برای تحصیل به قرار زیر هستند:
-
خودتان را بشناسید
شناخت خود به معنی شناخت توانمندی‌ها، میزان گیرایی، امکانات و منابعی است که در حال حاضر در دسترستان قرار دارد. تصور کنید فردی تنها به کتاب‌های درسی خود دسترسی دارد و نمی‌تواند منابع و دوره‌های آموزشی دیگری را خریداری کند. چنین شخصی با فردی دیگری که چندین پکیج آموزشی برتر را در اختیار دارد، فرق میکند.
ممکن است شخصی در مدت یک ساعت بتواند یک فصل کامل از دروس تخصصی را فرا بگیرد، اما فردی دیگر آن فصل را در دو ساعت و نیم تمام کند. همینطور ممکن است فردی یک فضای کاملاً اختصاصی برای تحصیل در اختیار داشته باشد، اما فردی دیگر در یکی از اتاق‌های خانه‌شان درس بخواند که هر سر و صدایی در محیط خانه، حواسش را پرت کند.
بنابراین باید قبل از اقدام به برنامه‌ریزی، شناخت درستی از خودتان پیدا کنید. وقتی به چنین شناختی برسید، می‌توانید یک برنامه برای خود بریزید که بتواند شما را به چشم‌انداز موردنظرتان نزدیک کرده و در نهایت به هدفتان برساند. پس همین حالا تمام امکانات، منابع و شرایط خود را مورد بررسی قرار دهید و مراحل بعدی برنامه‌ریزی را براساس این اطلاعات شخصی به پیش ببرید.
-
ببینید دقیقاً چقدر زمان دارید
حتماً متوجه شده‌اید که هرکس در ساعات‌های خاصی از روز انرژی و گیرایی بالایی برای درک دروس دارد. آن زمان برای شما چگونه است؟ زمان مناسب برای مطالعه شما، صبح‌ها، عصرها یا شب‌ها است؟ همچنین ببینید علاوه بر آن زمان‌ها، چند ساعت دیگر را برای درس خواندن در اختیار دارید، آن ساعات را یادداشت کنید. آن‌گاه ببینید به صورت کلی روزانه چند ساعت را می‌توانید به درس خواندن اختصاص دهید. تصور نکنید اگر تمام زمان خود را برای درس خواندن بگذارید، برنامه کامل و بی‌نقصی برای خود ریخته‌اید؛ گاهی برنامه‌های فشرده، کارایی ما را بشدت کاهش می‌دهند.
پس ساعات مناسب برای درس خواندن روزانه خود را بدون فشار در نظر بگیرید. آن‌گاه بر طبق آن ساعات، نسخه اولیه برنامه خود را بنویسید. این نسخه در ادامه ممکن است دچار تغییرات دیگری شود و هنوز قطعی نیست.
-
برای مطالعه، تناسب ایجاد کنید
درس خواندن برای کنکور، برنامه متفاوتی نسبت به درس خواندن برای امتحانات مدرسه دارد. در برنامه‌ریزی کنکور، باید تعادل مناسبی برای خواندن دروس تخصصی و عمومی وجود داشته باشد. همانطور که می‌دانید، هر رشته تحصیلی یک سری دروس اختصاصی و یک سری هم دروس عمومی دارد که هردوی آن‌ها درصدی از سوالات آزمون کنکور را به خود اختصاص می‌دهند.
کسی که بخواهد رتبه خوبی کسب کند، باید هر دوی این دروس را در برنامه‌ریزی خود جای دهد. کارشناسان تحصیلی اعتقاد دارند که باید در دوره‌های چند ماهه بین ۶۰ تا ۸۰ درصد زمان را برای دروس اختصاصی و دیگر زمان باقی مانده را نیز برای دروس عمومی در نظر گرفت.
بنابراین شما نیز در برنامه خود باید زمان بیشتری را به مطالعه و تست‌زنی دروس تخصصی‌تان اختصاص دهید. ایجاد این تناسب، بسته به ساعاتی که شما برای درس خواندن خود در نظر گرفته‌اید، متفاوت است اما می توانید به کمک تکنیک تندخوانی در دروس شفاهی موفقیت زیادی کسب نمایید.
-
خوب بخوابید
ذهن انسان در ساعات بیداری به صورت کامل به دریافت و تجزیه اطلاعات می‌پردازد. این اطلاعات به مرتب شدن و بایگانی نیاز دارند. وقتی ما می‌خوابیم ذهن ما همچنان مشغول دسته‌بندی و آنالیز اطلاعاتی است که در طول روز دریافت می‌کنیم. وقتی ما به ذهن خود فرصت ارزیابی و طبقه‌بندی اطلاعات را ندهیم، به مرور قدرت ذهن ما کاهش پیدا میکند. به همین خاطر هرکسی در طول شبانه‌روز باید خواب کافی داشته باشد.
بهترین ساعات برای خوابیدن، بین ساعت ۱۱ شب تا شش صبح است. بنابراین در برنامه خود این ساعات را برای خوابیدن در نظر بگیرید و از درس خواندن در ساعت خواب اجتناب کنید. حتی اگر از برنامه خود جا مانده‌اید، آن را در ساعت خواب‌تان جبران نکنید. سعی کنید برای جبران، زمان مناسب‌تری را در نظر بگیرید.
وقتی در هر شبانه روز، بین ۶ تا ۸ ساعت را به‌خوبی بخوابید و استراحت کنید، در ساعات درس خواندن، انرژی و گیرایی کافی خواهید داشت. کیفیت مطالعه از کمیت آن صدها برابر مهم‌تر است. بنابراین خوب بخوابید تا کیفیت مطالعه شما به طرز شگفت‌انگیزی بالا برود.
-
برنامه‌تان را از خشک بودن خارج کنید
وقتی خود را به‌درستی شناختید و زمانی که برای درس خواند در اختیار دارید را کاملاً مشخص کردید، ایجاد تعادل برای مطالعه دروس عمومی و اختصاصی در کنار خواب خوب شبانه، برنامه مناسبی را برای شما رقم خواهد زد.
البته برنامه ریزی تحصیلی به خودی خود، برای دانش‌آموزان مفهوم خشک و سردی را تداعی میکند. معمولاً وقتی نام برنامه‌ریزی را می‌شنویم، فکر می‌کنیم باید مقید به انجام کارهای خاصی در زمان مشخص باشیم، همین موضوع باعث می‌شود احساس کنیم در قالب برنامه خود اسیر شده‌ایم.
بسیاری از کنکوری‌ها به زور طبق برنامه پیش می‌روند و اگر از آن‌ها بپرسید: «چه حسی نسبت به برنامه ریزی تحصیلی دارید؟» خواهند گفت: «از آن متنفریم!»
پس برای اینکه طبق برنامه‌ریزی خود پیش بروید و احساس بدی هم نسبت به آن نداشته باشید، ساعاتی را برای گردش، تفریح و استراحت در نظر بگیرید. به صورت کلی پس از هر ۴۵ دقیقه مطالعه، باید پنج تا ۱۰ دقیقه را به قدم زدن و استراحت ذهنی اختصاص دهید.
اما شما می‌توانید با خلاقیت بیشتر، زنگ تفریح‌های بهتری برای خود بسازید. مثلاً می‌توانید پس از هر ۴۵ یا ۵۰ دقیقه مطالعه، آهنگ موردعلاقه‌تان را گوش کنید و شیرینی موردعلاقه خود را نیز میل کنید. می‌توانید رلکسیشن انجام دهید یا چند نفس عمیق بکشید.
البته این موارد می‌تواند برای همه افراد مفید باشد، اما شما طبق سلیقه، علاقه و خلاقیت خود می‌توانید گزینه‌های بهتری را وارد برنامه‌تان کنید تا از حالت خشکی و اسارت آن رها شوید. بهرحال شما صاحب اختیار هستید، پس می‌توانید درس خواندن خود را با تفریحات کوچک عجین کرده و نتایج خارق‌العاده‌ای از آن کسب کنید!
چرا باید پس از هر مطالعه، استراحت کنیم؟
پس از انجام هر فعالیتی، باید چند دقیقه را برای استراحت کردن در نظر بگیریم، درست همانطور که قلب انسان پس از هر تپش خود، چند میکرو ثانیه استراحت میکند! محققان در سال‌های اخیر به یافته‌های جدیدی در مورد ساختار ذهن انسان دست پیدا کرده‌اند. طبق این یافته‌ها، ذهن انسان به سه بخش، مغز خزنده، مغز عاطفی و مغز منطقی تقسیم می‌شود.
اولین بخش ذهن که باید توسط ما ارضا شود تا بتواند تمرکز کند، ذهن خزنده است و پس از آن هم نوبت به مغز عاطفی می‌رسد. این دو بخش از ذهن، عاشق فعالیت‌های تفریحی، هیجانی و بازی هستند. وقتی شما به شیوه‌ای خلاقانه مطالعه و درس خواندن خود را با هیجان و تفریح همراه کنید، ذهنتان برای پیش رفتن با برنامه‌تان بهتر با شما همکاری خواهد کرد.
حتماً متوجه شده‌اید که گاهی وقتی بسیار خود را خسته می‌کنید، ذهنتان برای فراگیری بیشتر شما را یاری نمی‌کند. آن‌گاه چند ساعت مطالعه به اندازه چند دقیقه برای‌تان اثربخش نخواهد بود. متاسفانه بیشتر برنامه‌ریزی‌های تحصیلی به شیوه‌ای خشک طراحی می‌شوند و همین امر ناکامی محصلین را رقم می‌زند.
بنابراین استراحت مطلق و استراحت فعال (بازی، هیجان، تفریح) را در بین مطالعات خود بگنجانید. اما حتماً تناسب لازم بین مطالعه و استراحت‌های خود را نیز تنظیم کنید، تا برنامه‌تان به هم نخورد. مثلاً پس از هر ۴۵ دقیقه مطالعه، ۱۵ دقیقه را به‌صورت مطلق (چرت، تنفس عمیق، رلکسیشن و ….) یا فعال (بازی، سرگرمی، موسیقی و ….) بگذرانید.
چگونه برای برنامه‌ریزی خود، زمان جبرانی در نظر بگیریم؟
در نظر گرفتن زمان جبرانی برای برنامه‌های درسی از اهمیت فراوانی برخوردار است. اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی، بیماری، مهمانی و ….. جزو مواردی هستند که ممکن است در مسیر برنامه‌ریزی ما تداخل ایجاد کنند و بعداً نیاز به جبران داشته درسی داشته باشند. پس شما می‌توانید از روزهای تعطیل برای زمان جبرانی خود استفاده کنید یا ساعاتی از شب (بین ساعات ۹ تا ۱۱) را به جبرانی اختصاص دهید.
می‌توانید ساعات دروس اختصاصی و عمومی را جابجا کنید تا کارایی بیشتری داشته باشید و بتوانید زمان‌های از دست رفته را تا حدی جبران کنید.
شما با شناختن خود می‌توانید بهترین زمان جبرانی خود را نیز براساس شرایط‌تان تنظیم کنید تا از برنامه تحصیلی عقب نیفتید. پس حتماً تا به این‌جا متوجه شده‌اید که همه چیز به شرایط خودتان بستگی دارد. این شما هستید که می‌توانید یک برنامه‌ریزی تحصیلی را اختصاصاً برای شخص خودتان طراحی کنید.
تست‌زنی و مرور درسی باید به چه شیوه‌ای انجام شود؟
مرور کردن درس‌ها و تست زدن، جزو آیتم‌هایی هستند که باید در برنامه ریزی تحصیلی ما وجود داشته باشند تا بتوانیم به کمک آن‌ها دروس را در ذهنمان تثبیت کرده و اندوخته‌های خود را ارزیابی کنیم. بهتر است یک تا دو ساعت در روز یا چند ساعت در هفته را به مرور کردن اختصاص دهید. همچنین روزانه مقداری تست تخصصی و عمومی بزنید. دسته بندی تست‌های تخصصی و عمومی و همچنین ساعت انجام آن نیز برعهده شماست تا طبق شرایط خود آن را در برنامه‌تان جای دهید.
چگونه می‌توان موفقیت یک برنامه تحصیلی را تضمین کرد؟
موفقیت برنامه ۵ مرحله‌ای که در این مطلب ارائه دادیم تضمینی است، به شرطی که مرحله اول آن را به درستی انجام دهید. وقتی شما شناخت درستی نسبت به خود پیدا کنید، می‌توانید سایر مراحل را نیز به‌درستی در راستای آن تنظیم کنید.
شناخت از خود نه تنها در برنامه ریزی تحصیلی، بلکه در هر برهه دیگر از زندگی، به شما کمک میکند تا تصمیمات درستی اتخاذ کنید، اهداف درستی را برای خود تعیین کنید و همچنین سریع‌تر و راحت‌تر به اهداف خود برسید. پس برای این شناخت اولیه وقت کافی بگذارید و تا رسیدن به درک صحیح از خود، سراغ مراحل بعدی نروید.
سخن پایانی
برنامه ریزی تحصیلی برای رسیدن به موفقیت در امتحانات و به خصوص در آزمون کنکور ضروری است. به همین خاطر هرکس باید برنامه منحصر به فرد خود را با الگو گرفتن از روش‌های برتر برنامه‌ریزی، تنظیم کند.
اما اینکه چگونه برنامه ریزی درسی کنیم برای دبیرستان با برنامه‌ریزی کنکوری تفاوت‌های زیادی دارد. برنامه‌ریزی برای امتحانات دبیرستان به مراتب راحت‌تر از برنامه‌ریزی برای کنکور است.
آموزش‌های برنامه‌ریزی تحصیلی، تحت عنوان فایل و جدول برنامه ریزی درسی pdf در دسترس محصلین قرار دارند. اما این برنامه‌ها حتماً باید پس از شناخت، برای هرکس شخصی‌سازی شوند. این شخصی‌سازی برعهده خود دانش‌آموزان و کنکوری‌ها است.
برخی از سوالات رایج:
۱. برنامه ریزی به چه معناست؟
در حالت کلی برنامه ریزی به معنای مشخص کردن کارها یا اهداف در بازه های زمانی مختلف زندگی است که انسان برا اساس آن به زندگیش جهت می دهد.
۲. مزیت برنامه ریزی تحصیلی چیست؟
دید روشن و واضحی از جنبه های مختلف تحصیلی هر سال به افراد ارائه می دهد تا با استفاده از آن بتواند به جایگاه درست و مشخص تحصیلی برسد.
۳. روش های برنامه ریزی موفق چیست؟
۱. خودتان را بشناسید.
۲. زمان خود را مشخص کنید.
۳. منابع مالی رسیدن به هدفتان را بشناسید.
۴. زمان خواب منظم داشته باشید.
نظرات شما عزیزان:
