تعریف هوش کلامی ، بهترین روش ها برای تقویت هوش کلامی

هوش کلامی یکی از انواع چندگانه هوش است که انسان‌ها با برخورداری از آن می‌توانند مهارت‌های سخنوری خود را افزایش دهند. تقویت این هوش می‌تواند سطح بالاتری از روابط صحیح را برای ما رقم بزند. مگر غیر از این است که نهایت سعادت در روابط باکیفیت معنا پیدا می‌کند و برقراری بهترین روابط با نفوذ کلام ایجاد می‌شود؟!

البته لازم به ذکر است که هوش کلامی با مفهوم سخنرانی یا بداهه گویی حرفه ای تفاوت‌های عمده‌ای دارد، اما می‌تواند مکمل آن‌ها هم باشد. اگر شما نیز به هر دلیلی می‌‌خواهید هوش کلامی خود را تقویت کنید یا از ماهیت اصلی این نوع از هوش آگاه شوید، تا انتهای این متن با ما همراه باشید.

هوش کلامی چیست؟

هوش کلامی یا «Linguistic Intelligence» یک نوع هوش است که صرفاً روی تقویت مهارت‌های کلامی یک فرد تاکید دارد. این نوع از هوش تا قرن اخیر ناشناخته باقی مانده بود، تا اینکه در سال 1983 شخصی به نام هوارد گاردنر « Howard Earl Gardner» در کتابی تحت عنوان «قاب‌های ذهنی: نظریه هوش‌های چندگانه» هوش انسان را به انواع مختلفی دسته‌بندی کرد. براساس نظریه گاردنر، انسان دارای هشت نوع هوش به قرار زیر است:

هوش منطقی و ریاضی
هوش تصویری و فضایی
هوش کلامی و زبانی
هوش جسمی و حرکتی
هوش درون‌فردی
هوش برون‌فردی
هوش طبیعت‌گرا
هوش موسیقیایی

البته گاردنر این امکان را می‌داد که علاوه بر گزینه‌های فوق، نوعی نهمی از هوش نیز تحت عنوان «هوش هستی‌گرا» وجود داشته باشد. وی بر این باور بود که تعریف انسان از هوش، تعریف بسیار محدود و ضعیفی است.

در واقع گاردنر معتقد بود که قضاوت کردن در مورد هوش انسان‌ها، صرفاً بخاطر درک منطقی یا ریاضی آن‌ها، کاملاً ناعادلانه است. این نظریه به مردم جهان کمک کرد تا دست از اندازه‌گیری هوش منطقی فرزندان خود بردارند و دیگر انواع هوش را نیز در آن‌ها مشاهده کنند. در بین هشت هوشی که گاردنر ارائه داد، هوش کلامی و زبانی جایگاه ويژه‌ای در جذابیت بخشیدن به شخصیت افراد دارد که در ادامه به جنبه‌های مهم آن خواهیم پرداخت.

آقای گاردنر پس از ارائه نظریه‌های مربوط به انواع هوش و همچنین ارائه مؤلفه‌هایی برای هوش زبانی و کلامی، شهرت زیادی کسب کرد و پس از آن نیز وارد پروژه‌های روانشناختی بزرگی شد.

چه افرادی دارای هوش کلامی بالا هستند؟

افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، ممکن است در دیگر انواع هوش ضعیف یا متوسط باشند، اما با دارا بودن مهارت زبانی بالا، می‌توانند کلمات و جملات را به شیوه‌ای صحیح به کار بگیرند، به طوری که اگر کسی به سخنان آن‌ها گوش کند، از نحوه جمله‌بندی و ارائه واژگان آن‌ها لذت خواهد برد.

البته ممکن است کسی هرگز در جمع صحبت نکند، اما به کمک هوش زبانی بالایی که دارد، متون فوق‌العاده‌ای بنویسد. بنابراین افرادی که از هوش زبانی بالایی برخوردار هستند، در پی استفاده صحیح و خلاقانه از واژگان و افعال، به‌صورت گفتاری یا نوشتاری آن را عرضه می‌کنند.

برای مثال می‌توان به شاعران و نویسندگان بزرگی در طول تاریخ اشاره کرد که ما هرگز صدای آن‌ها را حتی در فیلم‌های باقی مانده از آن‌ها نیز نشنیده‌ایم، اما می‌توانیم از روی نوشته‌های آنان به هوش کلامی‌ برترشان پی می‌بریم!

البته این هوش خارق‌العاده فقط مختص بزرگان ادبی نیست و می‌تواند در بین اطرافیان ما نیز در حد اعلایی وجود داشته باشد. اگر شما نیز دقت کنید، می‌توانید افرادی را پیدا کنید که به شیوه‌ای کارآمد و خلاقانه از کلمات بهره می‌گیرند و همه از هم نشینی با آن‌ها لذت مي‌برند. شاید خود ما نیز هوش کلامی بالایی داشته باشیم و بخواهیم آن را بیشتر از پیش ارتقا دهیم!

هوش کلامی چه ویژگی‌هایی دارد؟

لازمه داشتن هوش زبانی یا کلامی، داشتن چهار مؤلفه است که این مؤلفه‌ها به‌صورتی گسترده می‌توانند شامل ویژگی‌هایی به قرار زیر باشند:

معنا‌شناسی

شناخت معنای صحیح هر کلمه و استفاده از آن در جای مناسب، جزو اولین ویژگی است که یک فرد دارای هوش کلامی باید از آن برخوردار باشد. برخی از کلمات در هر زبانی وجود دارند که چند معنی متفاوت دارند. هوش زبانی باید تشخیص معانی متفاوت واژگان را برای ما آسان کند.

آواشناسی

شناخت فراز و فرودها و شیوه ادا کردن جملات نیز اهمیت فراوانی در هوش زبانی دارد. در واقع در این نوع هوش باید فرد بتواند جملات خبری را به شیوه خبری، جملات سؤالی را به شیوه سؤالی و هر جمله را با آوای متناسب با مضمون آن به کار ببرد. در غیر این‌صورت اگر آواها به شیوه‌ای نادرست ادا شوند، ممکن است فردی سؤال خود را به شیوه‌ای خبری یا آمرانه بیان کند و مخاطب خود را گیج کند.

جمله‌سازی

توانایی چینش صحیح کلمات در کنار هم، به‌طوری که برای مخاطب کاملاً قابل فهم باشد، دیگر ویژگی برتر هوش کلامی است. افرادی که در بیان هر موضوعی می‌توانند به شیوه‌ای کارآمد و کاملاً قابل فهم کلمات مختلف را کنار هم قرار دهند و جملات خوبی خلق کنند، از هوش کلامی بالایی برخوردارند.

کاربرد واژگان

معمولاً برای بیان یک جمله می‌توان از کلمات زیادی از فرهنگ لغت استفاده کرد، اما این استفاده از مناسب‌ترین کلمه است که می‌تواند هوش کلامی بالای یک فرد را ثابت کند. بنابراین استفاده درست از کلمات و داشتن یک دایره وسیع از واژگان نیز دیگر ویژگی هوش زبانی است که جزء ضروریات برخورداری از این هوش است.

افرادی که هوش کلامی بالا دارند، چه شغل‌هایی را انتخاب می‌کنند؟

تمام افرادی که هوش زبانی خوبی دارند، در حرفه‌هایی فعالیت نمی‌کنند که مختص این ویژگی آن‌ها باشد. افراد گاهی در جایگاه‌های نامناسبی فعالیت می‌کنند که فرصت بروز خلاقیت‌ها هرگز به آن‌ها داده نمی‌شود. اما اگر ما بخواهیم به شیوه‌ای ایده‌آل شغل‌هایی مناسب برای افراد دارای سطح هوش زبانی بالا را انتخاب کنیم، شغل‌های زیر می‌توانند موفقیت‌های چشمگیری را نصیب آنان کنند:

سخنران (به‌خصوص سخنرانان انگیزیشی و رشد شخصی)
نویسنده‌
شاعر
خبرنگار
وکیل
مدرس
فعال اجتماعی
و ….

ممکن است افراد داری هوش زبانی بالا، به هیچکدام از این گزینه‌ها علاقه‌ای نداشته باشند، اما اگر فردی بدون داشتن این هوش، بخواهد در مشاغل عنوان شده مشغول به کار شود و در آن موفقیت کسب کند، باید هوش کلامی خود را تقویت کند!

آیا می‌توانیم هوش کلامی خود را تقویت کنیم؟

حتماً تا به اینجا متوجه شده‌اید که تمام عوامل دخیل در قدرت کلام بالای یک شخص، به هوش زبانی بالای وی مربوط می‌شود. اما آیا شخصی که چنین هوشی دارد، آن را به‌صورت ذاتی و فطری در وجود خود دارد یا آن را به صورت اکتسابی کسب کرده است؟! پاسخ به این سؤال عمده نیز توسط خود آقای گاردنر پاسخ داده شده است.

ایشان در پی ارائه نظریات هوش خود به این موضوع نیز اشاره داشته‌اند که انواع هوش اگرچه می‌توانند ذاتی باشند، اما قابل یادگیری و ارتقا نیز هستند. در مورد ارتقای هوش کلامی نیز، افراد می‌توانند با آموزش و تکرار برای فراگیری مؤلفه‌های چهار‌گانه کلامی، این هوش را در خود تقویت کنند.

حتماً شما نیز کسانی را دیده‌اید که توانایی صحبت کردن خوبی نداشتند اما پس از مدتی به شیوه‌ای اعجاب‌آور می‌توانستند در جمع‌ها صحبت کنند و بر دیگران تاثیر بگذارند. مطمئناً چنین افرادی با کسب مهارت‌های لازم و توسعه فردی ، هوش زبانی را در خود پرورش داده‌اند. در بین بزرگان تاریخ نیز افرادی زیادی هستند که در ابتدا هوش زبانی پایینی داشتند اما در جریان زندگی پر فراز و نشیب خود به سطح بالایی از این هوش دست پیدا کرده‌اند.

از جمله این افراد می‌توان «مهاتما گاندی» رهبر فقید هند را نام برد که در ابتدا یک وکیل دون‌پایه بود و نمی‌توانست به شیوه‌ای صحیح از موکلان خود دفاع کند. اما همین شخص پس از اینکه توانست سخنرانی‌های خیره‌کننده‌ای ارائه دهد، به یک سمبل نفوذ کلام تبدیل شد!

چرا تقویت هوش کلامی مهم است؟

سال‌هاست که محققین رده بالای جهانی در مورد دلیل اصلی سعادت و خوشبختی انسان تحقیق می‌کنند. در آخرین یافته‌های این محققین، دلیل اصلی شادی و سعادت بشر، در روابط باکیفیت آن‌ها نهفته است.

خودتان قضاوت کنید: به نظر شما اگر ما نتوانیم به شیوه‌ای صحیح صحبت کنیم، آیا می‌توانیم ارتباطات درست و باکیفیتی را نیز با اطرافیان خود ایجاد کنیم؟! اگر نتوانیم در مواقع لزوم، با گفتن جملاتی درخور شرایط موجود، دل دیگران را با خود همراه کنیم، پس چگونه روابط عالی رقم می‌خورند؟!

اگرچه نمی‌توان منکر سایر خصوصیات و ویژگی‌های انسانی در برقراری ارتباط شد، اما در بین تمام گزینه‌های موجود برای برقراری یک ارتباط، مانند صداقت، نگاه نافذ، زبان بدن و …..، این شیوه سخن گفتن و هوش کلامی ماست که می‌تواند باعث ایجاد روابط باکیفیت در زندگی ما شود. بنابراین اگر ما هرگز سخنران یا نویسنده نشویم، باز هم برای تجربه سعادت و شادی در زندگی‌مان، به درصدی از هوش کلامی نیاز خواهیم داشت.

هوش کلامی در کودکان چگونه ایجاد می‌شود؟

کودکان حدوداً از سن یک و نیم سالگی شروع به صحبت کردن می‌کنند. آن‌ها ابتدا آسانترین کلمات را ادا می‌کنند و سپس با تمرین‌های پی در پی والدین، کلمات بیشتری را یاد می‌گیرند. در همان سنین ابتدایی، شیوه آموزش و سخن گفتن با کودکان در شکل‌گیری هوش کلامی آن‌ها تاثیر بسزایی دارد.

اگر والدین به‌صورت مکرر با فرزند خود صحبت کنند و با او تعاملی دو طرفه داشته باشند، کودک یاد می‌گیرد از کلمات بیشتری در بین حرف‌های خود استفاده کند. با این وجود، ممکن است برخی از والدین بر روی تقویت هوش زبانی فرزند خود تاکید زیادی داشته باشند. بر همین اساس برای ایجاد هوش زبانی بالا در کودکان، روش‌های کاربردی زیر پیشنهاد می‌شود:

داستان‌سرایی کردن برای کودکان
آموزش زبان انگلیسی یا سایر زبان‌ها
خواندن کتابچه‌های متناسب با سن کودکان برای آن‌ها
گوش دادن به حرف‌های بچه‌ها و جواب دادن صحیح به ایشان
تشویق کردن فرزندانی که به مدرسه می‌روند، برای یادداشت کردن وقایع روزانه‌شان

هوش کلامی کودکان به‌وسیله مطالعه و تعامل با بزرگترها و دیگر بچه‌های هم سن‌وسال خودشان در آن‌ها ایجاد می‌شود. بنابراین وقتی پدر و مادر از هوش کلامی بالا برخوردار باشند، کودک نیز از شیوه کلام آن‌ها الگوبرداری خواهد کرد.

بهترین روش‌ها برای افزایش هوش کلامی

اگر شما هم جزو افرادی هستید که می‌خواهید هوش کلامی خود را ارتقا دهید، باید بدانید که روش‌های بسیار زیادی برای این مهم وجود دارد؛ اما در این مطلب به پنج مورد از بهترین راه‌کارهای تقویت هوش کلامی می‌پردازیم که به قرار زیر هستند:

مطالعه کنید

مطالعه اولین و بهترین راه ‌کاری است که به کمک آن می‌توان به صورتی آهسته و پیوسته هوش زبانی خود را تقویت کرد. نیازی نیست برای مطالعه کردن به خودتان فشار بیاورید، حتی اگر روزانه یک صفحه از یک کتاب را هم مطالعه کنید، این کار در درازمدت نتایج بزرگی برای شما در پی خواهد داشت که اولین نتیجه آن، بالا رفتن هوش زبانی شما خواهد بود.

لازم به ذکر است که مطالعات بدون برنامه تاثیری در کلام ما ندارند، به همین خاطر اگر از این روش برای ارتقای نفوذ کلام خود استفاده می‌کنید، یک برنامه منظم روزانه برای مطالعه خود داشته باشید.

متون کوتاه روزانه بنویسید

نوشتن یکی از بهترین راه‌های تقویت هوش زبانی به حساب می‌آید، چراکه وقتی می‌نویسیم، باید کلمات و افعال را به شیوه‌ای مورد پسند بچینیم. وقتی به صورت مکرر و روزانه متون کوتاهی بنویسیم، در کوتاه‌مدت شاهد نتایج شکفت‌انگیزی در نحوه بیان خود خواهیم بود.

می‌توانید یک دفترچه یادداشت روزانه تهیه کنید و یک زمان مقرر برای نوشتن در آن در نظر بگیرید (مثلاً صبح‌ها بعد از بیدار شدن یا شب‌ها قبل از خوابیدن بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ کلمه در آن بنویسید)، موضوعاتی که برای نوشتن انتخاب می‌کنید را آزاد بگذارید تا این کار برای شما راحت‌تر انجام شود.

می‌توانید از اتفاقات روزمره، خاطرات یا علایق خود بنویسید. البته اگر بخواهید، می‌توانید به عنوان یک تولید کننده محتوا، برای وبسایت‌ها، وبلاگ‌ها، مجلات یا صفحات مجازی بنویسید و اینگونه به نوشته‌های خود جهت بدهید.
اگر خودتان نیز یک وبلاگ یا صفحه مجازی دارید، می‌توانید نوشته‌های خود را در آن منتشر کنید. قطعاً این کار انگیزه‌ی بیشتری برای نوشتن به شما می‌دهد.

کلمات جدید یاد بگیرید

استفاده از کلمات تازه در مکالمات عادی و روزمره، یک راه آسان و البته خلاقانه دیگر برای تقویت هوش زبانی ما است. بسیاری از انسان‌ها هرگز دایره لغات خود را افزایش نمی‌دهند و تمام مکالمات خود را با یک سری واژگان ساده و غیرجذاب به اتمام می‌رسانند.

این در حالی است که وارد کردن هر کلمه تازه به جمله‌بندی‌ها، می‌تواند تاثیرگذری کلام ما را افزایش دهد. اگر همت کنید و هر روز یک واژه جدید را وارد دایره واژگان خود کنید و سپس از آن در جمله بندی‌های روزانه خود استفاده کنید، هوش زبانی‌تان به صورت شگفت‌انگیزی رشد خواهد کرد.

شرکت کردن در گفتگوها

شرکت نکردن در بحث‌ها و فقط نظاره‌گر بودن، هوش کلامی ما را در سطح پایینی نگه‌می‌دارد. به همین خاطر بهتر است وقتی در یک جمع حضور پیدا کردید، هرچند کوتاه در بحث‌های آن جمع شرکت کرده و نظرات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید.

ممکن است این کار ابتدا برایتان دشوار باشد، اما با تقویت اعتماد به نفس و جرئت ورزی می‌توانید در نهایت به یکی از افراد تاثیرگذار در گفتگوهای جمعی تبدیل شوید. یادتان باشد برای خوب حرف زدن، باید ابتدا بد حرف بزنید. پس از اینکه حرف هایتان برای جمع جالب نباشد نترسید و در هر صورت نظر خود را بیان کنید. این کار پس از مدتی از شما یک فرد با کلام نافذ می‌سازد.

ضبط صدا

احتمالاً شما هم این تجربه را داشته‌اید که وقتی صدای ضبط شده خود را می‌شنوید، همش به این فکر می‌کنید که کاش فلان کلمه یا فلان جمله را طور دیگری ادا کرده بودم. حالا خودتان صدای‌تان را روزانه ضبط کنید و بارها به آن گوش کنید.

متن خاصی را بنویسید و سپس آن را ضبط کنید و بعد تجزیه و تحلیلش کنید. وقتی اصلاحات لازم را انجام دادید، متن ویرایش شده خود را دوباره ضبط کنید و پیشرفت خود را ارزیابی کنید. این گزینه نیز یکی از راه‌های خلاقانه برای افزایش قدرت کلام است.

اگر در گروه‌های شبکه‌های مجازی عضو هستید، نظرات خود را به صورت فایل صوتی «Voice» در آن گروه‌ها قرار دهید و هربار سعی کنید بهتر از قبل صحبت کنید.

ممکن است تا به امروز بارها صدای خود را برای دوستان‌تان در شبکه‌ها و گروه‌های اجتماعی ارسال کرده باشید، اما هرگز به شیوه سخن گفتن خود توجه نکرده باشید؛ اینبار حین تعامل با دوستان مجازی خود، شیوه سخن گفتن خود را نیز آنالیز کنید تا مرحله به مرحله بهتر شوید. حتی در چت‌ها و گفتگوهای مجازی نیز می‌توانید شیوه نوشتن، استفاده از واژگان و افعال را در نوشته‌های خود بهتر کنید. همین کارهای روتین، می‌تواند بهترین تمارین موجود برای تقویت هوش زبانی شما باشند!

سخن نهایی

تعریف هوش کلامی حاکی از استفاده هرکس از دایره لغاتی است که در طول زندگی فرا گرفته است. در جامعه ما معمولاً هوش کلامی به حاضر جوابی و شوخ‌طبعی نسبت داده می‌شود. البته حاضر جوابی و طنزپردازی هم مانند دیگر مؤلفه‌های هوش کلامی، قابل آموزش و فراگیری است.

”]

در یک مقاله هوش کلامی، تنها اطلاعات کلی مربوط به این هوش در اختیار شما قرار داده می‌شود؛ اما برای تقویت این هوش باید برنامه منظمی داشته باشید و راه‌کارهای ارائه شده را به مرحله اجرا درآورید. تست‌های زیادی برای پی بردن به مقدار هوش کلامی افراد وجود دارد که شما می‌توانید به کمک این تست‌ها، هوش زبانی خود را بسنجید. برای کودکان نیز، تست هوش کلامی کودکان وجود دارد که می‌تواند برای پی بردن به قدرت تعامل زبانی فرزندانتان مفید باشد.

اما این نکته را فراموش نکنید که شما تا خودتان هوش کلامی خوبی نداشته باشید، نمی‌توانید این انتظار را از فرزندان خود داشته باشید. پس اگر الآن بین تقویت هوش زبانی خود و فرزندتان مردد هستید، تقویت هوش زبانی خود را انتخاب کنید تا بعدها به صورت ناخودآگاه بر تعاملات فرزندتان نیز تاثیر بگذارید.

برخی از سوالات رایج

۱.هوش کلامی چیست؟

۲.هوش کلامی چه ویژگی ‌هایی دارد؟