مفهوم برنامه ریزی ، آموزش بهترین روش برنامه ریزی
برنامه ریزی، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که انجام آن می‌تواند زندگی ما را در جهت رسیدن به اهدافمان هدایت کند. بدون یک برنامه ریزی صحیح، رفتن به سوی موفقیت امکان‌پذیر نخواهد بود. تکنیک های برنامه ریزی زیادی وجود دارد که شما می‌توانید از آنها در برنامه خود بهره بگیرید، اما ممکن است هر تکنیکی برای شما مناسب نباشد.
بنابراین هرکس بسته به اهداف، سبک زندگی، شرایط و موقعیت خاص خود می‌تواند شیوه خاصی از روش برنامه‌ریزی را برای زندگی‌اش در نظر بگیرد. در این مطلب به بررسی نکات و آموزش برنامه ریزی می‌پردازیم که می‌تواند به شما کمک کند تا به برنامه ریزی ایده‌آل خود دست پیدا کنید.
برنامه‌ریزی چیست؟
برنامه ریزی یعنی اینکه شما برای انجام کارهای خود برنامه مشخصی داشته باشید و از روی همان برنامه پیش بروید. برنامه ریزی می‌تواند به‌صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و یا حتی سالانه انجام شود. اما به طور کلی وقتی در مورد برنامه ریزی صحبت می‌شود، منظور برنامه‌ریزی روزانه است.
برنامه‌ریزی می‌تواند برای کار، تحصیل یا هر مورد دیگری انجام شود. البته این برنامه به شیوه‌های مختلفی هم انجام می‌شود که کاربردی‌ترین روش آن، یادداشت کردن برنامه روز بعد، شب قبل از خوابیدن است. برخی دیگر از افراد نیز صبح به محض بیدار شدن از خواب، برنامه روز جاری خود را می‌نویسند.
ممکن است خود شما نیز تابحال از این روش‌های برای برنامه‌ریزی استفاده کرده باشید اما به احتمال زیاد، نتیجه موردنظر را دریافت نکرده‌اید. پس با ما همراه باشید تا نکات برنامه‌ریزی صحیح را در ادامه با شما در میان بگذاریم. همچنین برای مطالعه بیشتر این بحث مقاله «برنامه ریزی روزانه چیست؟ | ۰ تا ۱۰۰ برنامه ریزی روزانه + فواید» را مطالعه کنید.
اهمیت برنامه ریزی کردن در زندگی
هر فردی در طول روز حدود ۱۶ ساعت وقت دارد تا به کارهای روزمره خود رسیدگی کند. برخی از افراد تمام ساعاتی که در اختیار دارند را صرف کار یا تفریح می‌کنند. این در حالی است که افراد باید بین یک تا چند ساعت از وقت خود را نیز به توسعه فردی، فراگیری مهارت‌های تازه و رفتن به سوی اهدافشان صرف کنند.
برنامه‌ریزی همان چیزی است که می‌تواند فرصت رسیدن به این مهم را در اختیار هرکسی قرار دهد. برنامه‌ریزی به ما کمک می‌کند تا قدم به قدم به سمت اهداف کوتاه‌مدت و بلند‌مدت خود حرکت کنیم و در نهایت به آنها برسیم. بدون یک برنامه‌ریزی صحیح، رسیدن به هر هدفی دستخوش اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی شده و رسیدن به آنها را بیشتر از پیش به تأخیر می‌اندازد.
ممکن است تصور کنیم فقط افراد کنکوری به برنامه‌ریزی نیاز دارند، اما این تصور کاملاً اشتباه است. چراکه هرکسی در زندگی اهداف، آمال و رویاهایی دارد که برای رسیدن به آنها به برنامه نیاز دارد. کوچکترین هدف زندگی یک فرد می‌تواند پیشرفت کاری یا عاطفی باشد که آن هم نیازمند یک برنامه ریزی صحیح است. پس برنامه‌ریزی در هر شرایطی می‌تواند برای ما کمک‌کننده باشد.
۴ مزایای برنامه‌ریزی کردن
برنامه‌ریزی یکی از مفاهیمی است که تنها می‌توان مزیت‌های آن را عنوان کرد، چراکه هیچ عیب و ایرادی به آن وارد نیست. برنامه ریزی از هر لحاظ باعث بهبود زندگی ما می‌شود و از جمله بهترین مزایای آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
رها شدن از سردرگمی‌های روزمره
برنامه‌ریزی به ما کمک می‌کند فعالیت‌های روزانه خود را جهت‌دهی کنیم و هر روز قدم تازه‌ای برای بهبود خود برداریم. برنامه‌ریزی صحیح موجب می‌شود تا از سردرگمی خلاص شده و در پی دنبال کردن اهداف خاصی باشیم.
-
استفاده صحیح از انرژی، منابع و امکانات موجود
برنامه‌ریزی کمک می‌کند تا تمام انرژي و امکاناتی که در زندگی داریم را صرف کارهای نتیجه‌بخش کرده و از پرداختن به کارهای بیهوده پرهیز کنیم. این در حالی است که اگر برنامه‌ریزی نداشته باشیم، ناخودآگاه درگیر انجام فعالیت‌هایی می‌شویم که هیچ کمکی به رشد ما نمی‌کنند و گاهاً باعث پس‌رفت ما نیز می‌شوند.
-
پی بردن به نقاط قوت و ضعف
وقتی برنامه‌ریزی می‌کنیم و طبق آن به پیش می‌رویم، به نقاط ضعف خود در رسیدن به اهدافمان پی می‌بریم. ممکن است فاصله ما تا رسیدن به یک موفقیت کاری، تنها فراگیری یک مهارت تازه باشد. به کمک برنامه‌ای که داریم، می‌توانیم به مرور این مهارت را فراگرفته و با یاری نقاط قوت خود به هدفمان برسیم.
-
سازماندهی شدن ذهن
ذهن ما روزانه هزاران موضوع متنوع را بررسی و آنالیز می‌کند. وقتی برنامه نداشته باشیم، ذهن ما در یک جهت نامرتبط به بررسی می‌پردازند، این در حالی است که برنامه‌ریزی حتی به افکار ما نیز جهت می‌دهد و باعث می‌شود تنها به موضوعاتی فکر کنیم که در مسیر بهبود ما قرار دارند.
۱۰ نکته که قبل از برنامه ریزی باید در نظر بگیریم
کمتر کسی پیدا می‌شود که حداقل یکبار در زندگی خود اقدام به برنامه‌ریزی نکرده باشد. اما معمولاً ما در اجرای برنامه‌های خود موفق عمل نمی‌کنیم. این موضوع دلایل مختلفی دارد که در قالب ۱۰ نکته آنها را بیان خواهیم کرد:
-
آشنا نبودن با ماهیت برنامه‌ریزی
ماهیت اصلی برنامه‌ریزی برای اکثر افراد مشخص نیست. اینکه برنامه‌ریزی باید چگونه باشد و دقیقاً چه کمکی به ما می‌کند، مشخص نیست. برای پی بردن به مفهوم اصلی برنامه‌ریزی یا «Planning» باید تعاریف موجود را مطالعه کنیم و در نهایت خود تعریفی اختصاصی برای برنامه‌ریزی ارائه دهیم که بتواند برای ما رضایتبخش باشد.
همانطور که می‌دانید، در سطح وب مقالات و کتاب‌های برنامه ریزی pdf بسیاری وجود دارد، اما ممکن است هیچکدام از آنها نتوانند شما را به وضوح کافی در زمینه برنامه‌ریزی برسانند. نباید این موضوع شما را بی‌خیال کند. باید بیشتر مطالعه کنید و خودتان هم بیندیشید تا در نهایت به تعریفی که از برنامه‌ریزی می‌خواهید دست پیدا کنید.
-
کمال گرایی
کمال گرایی نه تنها در مورد برنامه‌ریزی، بلکه در هر مورد دیگری می‌تواند بازدارنده‌ترین عامل ممکن باشد. اکثر افراد می‌خواهند بر طبق یک برنامه کامل و بدون هیچ عیب و نقصی پیش بروند.
این افراد می‌دانند اما فراموش می‌کنند که: «هیچ انسانی در این عالم کامل نیست!» پس نباید با این انتظار خود را از مزایای بی‌نظیر برنامه‌ریزی محروم کنیم. بگذارید برنامه‌تان ناقص باشد.
هیچ اشکالی ندارد اگر در انتهای روز تمام آیتم‌های برنامه‌تان تیک نخورند. با خودتان دوستانه‌تر رفتار کنید و به خود فرصت کافی برای اشتباه کردن بدهید. در برخورد با همین نقص‌ها است که می‌توانید تجربه کافی کسب کرده و در نهایت به یک برنامه کامل‌تر برسید.
-
عدم انعطاف‌پذیری
گاهی چند روز طبق برنامه پیش می‌رویم، اما همینکه اتفاق ناگهانی رخ می‌دهد، از دنبال کردن برنامه طفره رفته و انگیزه‌مان را از دست می‌دهیم. این موضوع به عدم انعطاف پذیری ما مربوط می‌شود. اتفاقات ناگهانی و پیش‌بینی نشده همیشه در زندگی رخ می‌دهند. بنابراین باید برنامه خود را طوری تنظیم کنیم که اگر یک روز از انجام کارهای خود باز ماندیم، در روزهای آینده بتوانیم جبران کنیم، نه اینکه کلاً برنامه را کنار بگذاریم.
-
مشخص کردن زمان
اینکه زمان مشخصی برای هر کار در نظر گرفته شود، برای بعضی از افراد محدودیت ایجاد می‌کند. شما می‌توانید تنها عنوان کارها را در برنامه خود بنویسید و زمان انجام آنها را به صورت دقیق تعیین نکنید. در این صورت می‌توانید روزانه بعد از اتمام هر کار، کار بعدی برنامه‌تان را استارت بزنید و در قالب یک ساعت و دقیقه خاص گرفتار نشوید.
-
یادداشت کردن تمام کارها
یادداشت کردن تمام کارها، اعم از هر کار کوچک و بزرگ مانند مسیر رفتن به سر کار، نهار خوردن و ….. در یک برنامه ضروری نیست. در یک برنامه‌ریزی صحیح، فقط باید مهم‌ترین کارهای شما در روز عنوان شوند. بنابراین نوشتن نهار، مسیرها و …. نباید در برنامه نوشته شوند.
-
نداشتن هدف
وقتی هدف واضح و مشخصی در زندگی‌مان نداشته باشیم، علاقه‌ای هم به برنامه‌ریزی نخواهیم داشت. سوخت محرکه عمل به برنامه‌ها، هدف‌های ما هستند. به همین خاطر بهتر است ابتدا اهداف خود را مشخص کنید و سپس برای رسیدن به آن اهداف برنامه‌ریزی کنید. این اهداف می‌توانند یک‌ماهه، یک ساله یا حتی چندساله باشند. برای این کار، اهداف فراتر از توانایی و بیش از حد بزرگ را انتخاب نکنید، بلکه اهدافی را انتخاب کنید قابل دسترسی باشند.
-
باورهای محدود کننده
باورهای محدود کننده هم مانند کاملگرایی آفت برنامه بهبود شخصی هستند. باورهای محدودکننده همان افکار و باورهایی هستند که ما را از برنامه‌ریزی کردن یا عمل به آن بازمی‌دارند. اما جدا از هر چیز ابتدا باید بدانید تعریف باور چیست؟. کسی که باور دارد: «برنامه‌ریزی کردن کار بیهوه‌ای است!»، برنامه‌ریزی نمی‌کند، حتی اگر برنامه‌ریزی هم کند، به آن عمل نمی‌کند.
با پی بردن به ماهیت برنامه‌ریزی و رفع کاملگرایی می‌توانید باور خود نسبت به برنامه‌ریزی را تغییر دهید تا بتوانید از این به بعد زندگی خود را طبق برنامه به پیش ببرید و شاهد رشد روزافزون خود باشید.
-
اشتباه گرفتن رویاپردازی با برنامه‌ریزی
گاهی برنامه ما آنچنان رویایی تنظیم می‌شود که عمل کردن به آن هم در حد یک رویای دست‌نایافتنی باقی می‌ماند. پس شما شرایط را برای خود سخت نکنید و اولین برنامه‌های خود را طوری بنویسید که بتوانید به آنها عمل کنید.
-
دوست نداشتن برنامه‌ریزی
بیشتر افراد از برنامه‌ریزی فراری هستند و نمی‌توانند حس خوبی نسبت به آن داشته باشند. دلیل این موضوع این است که معمولاً افراد با برنامه‌ریزی به یاد دوران کنکور می‌افتند یا برنامه‌ریزی آنها را به مقید به مکانیکی شدن و انجام کارها سر وقت می‌کند.
با این توصیفات، افراد نمی‌توانند حس خوبی نسبت به برنامه‌ریزی داشته باشند و از آن فرار می‌کنند. البته این حس بد تنها بهبود زندگی افراد را به تأخیر می‌اندازد.
اگر شما نیز چنین حسی نسبت به برنامه ریزی دارید، بیشتر در مورد آن مطالعه کنید و آن را طور دیگری برای خود تعریف کنید تا بتوانید ارتباط بهتری با برنامه‌ریزی برقرار کرده و از آن بهره بگیرید. (دوست نداشتن برنامه‌ریزی نمی‌تواند بهانه جالبی برای رشد نکردن باشد)
-
در ابهام به سر بردن
گاهی شرایط زندگی ما ثبات ندارد و هرآن ممکن است کار، روابط یا کلاً شرایط ما طور دیگری رقم بخورد یا تغییر کند. این عدم ثبات باعث می‌شود نتوانیم روی یک برنامه‌ریزی منظم حساب کنیم. البته گاهی هم خود انسان‌ها دوست دارند طوری زندگی کنند که شرایط آینده برایشان قابل پیش‌بینی نباشد و با بی‌نظمی زندگی کنند.
بهرحال این هم یک سبک زندگی است که باعث می‌شود افراد به دنبال کنترل کردن شرایط نباشد و آزادتر زندگی کنند. (کسی که هدف خاصی را دنبال کند، این شیوه زندگی را نمی‌پسندد، چون برای نیل به هدفش نیاز به کنترل احساسات و شرایط دارد که با برنامه‌ریزی ممکن می‌شود.)
توجه به هریک از این نکات می‌تواند روند برنامه‌ریزی کردن را برای شما راحت‌تر کند. ممکن است خود شما نیز اسیر یکی از دلایل فوق باشید. پس این نکات را دوباره مرور کنید تا به ضعف‌های خود در برنامه ریزی پی ببرید.
آموزش برنامه ریزی با ۵ قدم
با آگاهی به نکات فوق می‌توانیم برنامه ریزی جدیدی را آغاز کنیم. آگاهی و اطلاعات، بزرگترین راهنمایان ما برای بهبود شرایط زندگی‌مان هستند. برنامه ریزی چیزی است که تنها برای افرادی مناسب است که در پی بهتر شدن هستند. بنابراین کسانی که از بی‌نظمی، شرایط موجود و ناموفق بودن لذت می‌برند، نمی‌توانند توجهی هم به بحث برنامه‌ریزی داشته باشند.
افرادی که اهداف و رسالت خاصی برای زندگی دارند، هرگز با بهانه‌های واهی از برنامه ریزی کردن فرار نمی‌کنند، بلکه تمام موانع برنامه‌ریزی نکردن را از سر راه خود برمی‌دارند تا در نهایت از آن بهترین بهره را ببرند. پنج قدم زیر با در نظر گرفتن نکاتی که عنوان کردیم، می‌تواند برنامه ریزی خوبی را برای شما ایجاد کند که درصد موفقیت در آن بالاتر از سایر انواع برنامه‌ریزی‌ها است:
-
نسخه اولیه برنامه‌تان را بنویسید
بدون کاملگرایی و در ساده‌ترین شکل ممکن یک برنامه برای فردای خود بنویسید. بهتر است برنامه‌تان نهایتاً هفت آیتم داشته باشد. کنار سه آیتم آن که از بقیه مهم‌تر هستند را ستاره بگذارید. کارهای ستاره‌دار حتماً باید انجام شوند، اما بقیه کارها اگر انجام هم نشوند، شما را دچار مشکل نمی‌کنند.
(برای مثال، برنامه‌ریزی شما می‌تواند شامل مرتب کردن کمد لباس‌ها، مطالعه، کار، یک تماس اضطرای با ….، شستن ماشین، کمک به درس بچه‌ها و تعمیر یکی از وسایل منزل باشد. در این بین تماس اضطراری، کمک به درس بچه‌ها و رفتن به سر کار، جزو کارهای ستاره‌دار هستند که باید حتماً انجام شوند!)
-
برنامه خود را جدی بگیرید
شما و برنامه‌تان از هرچیزی مهم‌تر هستید. پس اگر کسی از شما درخواست کرد تا در انجام کاری به او کمک کنید و کمک کردن شما به آن فرد باعث می‌شد تا از برنامه‌های اصلی خود جا بمانید، بلافاصله به آن شخص جواب «نه» بدهید. برنامه خود را در اولویت قرار دهید و تا کارهای ستاره‌دار خود را انجام نداده‌اید، کمک به دیگران را در اولویت بعدی قرار دهید.
-
برنامه را با اهدافتان هماهنگ کنید
وقتی در گوگل به جستجوی مطالب مرتبط با برنامه‌ریزی پرداخته‌اید و تا این جای این مقاله را مطالعه کرده‌اید، یعنی شخص ارزشمند و هدفداری هستید؛ پس اهداف خود را با برنامه‌تان هماهنگ کنید. ببینید با انجام چه کاری، هر روز می‌توانید به هدف خود نزدیکتر شوید، آن کار را جزو ستاره‌دارهای برنامه‌تان بگذارید. آن‌گاه بعد از گذشت یک مدت به راحتی به هدف کوتاه‌مدت خود می‌رسید و می‌توانید اهداف دیگری را برای خود تعیین کنید.
-
بی‌خیال ساعت و دقیقه شوید
همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، تعیین ساعت و دقیقه برای انجام کارها، ما را نسبت به برنامه ریزی دلسرد می‌کند. (مانند اینکه در برنامه خود بنویسیم: ساعت ۸ بیداری، ساعت ۹ ورزش، ساعت ۱۰ مطالعه و ….) بنابراین برای انجام کارها هیچ ساعتی را در نظر نگیرید و طبق روال روزانه خود کارهایتان را سازماندهی کنید.
-
برنامه‌تان را ارزیابی کنید
طبق این برنامه ریزی تازه پیش بروید و در آخر روز برنامه خود را بررسی کنید. ببینید چقدر در انجام آن موفق بوده‌اید، آن‌گاه برای روز بعد خود یک برنامه بهتر بنویسید. به شما اطمینان می‌دهم اگر طبق این روال به پیش بروید و هر روز برنامه خود را چک کنید، در نهایت هم حس خوبی نسبت به برنامه ریزی پیدا می‌کنید و هم از مزایای بی‌شمار آن بهره‌مند می‌شوید.
اگر نتوانستیم طبق برنامه ریزی پیش برویم، چکار کنیم؟
برای سوال «اگر نتوانستیم طبق برنامه خود عمل کنیم، باید چکار کنیم؟» یک پاسخ وجود دارد: «دوباره برنامه ریزی کنید!» برنامه ریزی چیزی است که تنها به خودتان بستگی دارد و چیزی نیست که کس دیگری بتواند شما را مجبور به انجام آن کند.
پس روش‌های و تکنیک های متنوع را امتحان کنید تا در نهایت به فرمول اختصاصی خود برسید. یادتان باشد که برنامه ریزی برای اجرا نوشته می‌شود، پس اجرای خود را ارزیابی کنید و هربار خود را با برنامه تازه‌ای به چالش بکشید.
یک برنامه ریزی موفق برای همه افراد وجود ندارد. اصطلاحاً گفته می‌شود: «هرکس متخصص زندگی خودش است!» پس شما هم متخصص زندگی و برنامه زندگی خود هستید. روش برنامه ریزی مختلف را امتحان کنید و ببیند کدام یک با روحیه، علایق، شخصیت و سبک زندگی شما سازگارتر است. شما شخص متفاوتی هستید، پس به یک برنامه متفاوت هم نیاز دارید که فقط خودتان می‌توانید آن را تنظیم کنید و لاغیر!
سخن پایانی
هیچ فرد موفقی را نمی‌توان پیدا کرد که در زندگی خود برنامه ریزی نداشته باشد. برنامه داشتن، ویژگی مشترک تمام انسان‌های موفقی است که روی این کره خاکی زندگی می‌کنند. با همین تئوری ساده می‌توان به اهمیت والای برنامه‌ریزی پی برد. پیشنهاد می‌کنم همین حالا هر دلیلی برای برنامه ریزی نکردن در زندگی خود دارید را کنار بگذارید و طبق سلیقه خود – به دور از هر برنامه مقیدکننده یا محدود کننده – برای فردای خود برنامه ریزی کنید.
تنها با اقدام به عمل است که می‌توانید از بهانه‌ها، اهمال‌کاری‌ها، محدودیت‌ها و استرس زیاد عبور کنید. چیزی که از شما آدم بهتری می‌سازد، تلاش مستمر و تسلیم‌نشدن است. اگر خاطره بدی از برنامه‌ریزی دوران کنکوری خود دارید، آن را فراموش کنید.
این خاطره در لایه‌های زیرین ذهن شما مانند یک ویروس مخفی کامپیوتری عمل می‌کند تا شما را از انجام منظم کارهایتان باز دارد. بنابراین اگر حقیقتاً خواستار یک زندگی بهتر و رسیدن به اهداف خود هستید، تکنیک های برنامه ریزی را جزئی از زندگی‌تان کنید.
برخی از سوالات رایج:
۱. برنامه ریزی چیست؟
به طبقه بندی کردن اهداف و برنامه ها در یک بازه زمانی مشخص برای رسیدن به اهداف در زمینه های مختلف برنامه ریزی می گویند.
۲. مزیت برنامه ریزی چیست؟
۱. به داشتن ذهن منظم کمک می کند
۲. باعث سهولت در کارها می شود
۳. اهداف را واضح و روشن می کند
۳. چه نکاتی را باید در برنامه ریزی در نظر بگیریم؟
۱. آشنا بودن با ماهیت برنامه ریزی
۲. انعطاف پذیر بودن در اجرا کردن برنامه ها
۳. مشخص کردن زمان
۴. داشتن هدف مشخص
نظرات شما عزیزان:
