گیاهان دارویی، کسب و کار و صنعتی پول ساز
هم‌اکنون پنج درصد از اسانس گل محمدی بازار جهان را ایران تأمین می‌کند.
شاخه‌ی زیست‌فناوری ۲۲ میلیون شغل در جهان ایجاد کرده است و ۹ درصد نیروی کار اتحادیه‌ی اروپا را نیز این حوزه تشکیل می‌دهد.
بر اساس اعلام رسمی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، ایران ظرفیت تجارت ۱۰ تا ۲۰ میلیارد دلاری از محل تولید گیاهان دارویی را دارد. صنعت گیاهان دارویی در کشورمان با تکیه بر دانش بومی مدتی است که محل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی شده است. گیاهان دارویی کشورمان نیز با رشد قابل‌توجه در سال‌های اخیر بیشتر نیاز به تکمیل زنجیره‌ی کشت و صنعت دارند. بذر و نهال یکی از مهم‌ترین نهاده‌های این محصولات هستند که می‌توان با روش‌های مختلف کشت مانند کشت بافت، بیوتکنولوژی و حتی نانو، تحولاتی شگرف در تولید این محصولات و تجاری‌سازی آن‌ها به وجود آورد. با استفاده از کشت بافت، محصولاتی را که در حال انقراض هستند یا در برخی مناطق به دلیل تغییر اقلیم توانایی ادامه رشد ندارند، می‌توان حفظ کرد.
البته تولید عصاره و اسانس با مصارف مختلف از سوی کارخانه‌های میانی و صنایع پایین‌دستی حلقه‌های دیگر این زنجیره را تشکیل می‌دهند. با توجه به گردش مالی دو تریلیون دلاری زیست‌فناوری در جهان، می‌توان این حوزه را در شاخه‌های مختلفی مانند گیاهان دارویی بسط و گسترش داد. بر اساس آمارهای اعلام‌شده، شاخه زیست‌فناوری ۲۲ میلیون شغل در جهان ایجاد کرده است و ۹ درصد نیروی کار اتحادیه‌ی اروپا را نیز این حوزه تشکیل می‌دهد. در سال‌های اخیر با بهره‌گیری از این دانش محصولات متنوعی در حوزه‌ی گیاهان دارویی تولید و به مرحله‌ی تجاری‌سازی رسیده است. به گزارش بانک جهانی، تجارت گیاهان دارویی در جهان در سه دهه‌ی گذشته تنها پنج میلیارد دلار بود که هم‌اکنون گردش مالی این بازار حدود ٢٠ برابر شده و به ١٠٠میلیارد دلار رسیده است. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که تا سال ٢٠۵٠ گردش مالی این بازار به ۵٠٠میلیارد دلار برسد. در این میان ٣٠ کشور جهان در عرصه‌ی تجارت گیاهان دارویی رقابت جدی‌تری دارند. چین، هند، مالزی و کشورهای آفریقایی از جمله رقبای بزرگ بازار جهانی گیاهان دارویی محسوب می‌شوند. مرکز تجارت جهانی گیاهان دارویی در آلمان قرار دارد، زیرا این کشور به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان گیاهان دارویی در جهان به شمار می‌آید و با فرآوری ماده‌ی خام اولیه، ارزش‌افزوده خیره‌کننده‌ای به جیب می‌زند.
در این میان ایران در حال حاضر سالانه حدود ۶٠٠میلیون دلار صادرات گیاهان دارویی دارد. با توجه به این‌که زعفران از دیرباز یکی از استراتژیک‌ترین محصولات تولیدی کشور بوده است، سهم زعفران به‌تنهایی ٢۵٠ تا ۴۵٠میلیون دلار و سهم گل محمدی در این بازار ۴٠ تا ۵٠میلیون دلار از میان ۶۰۰ میلیون دلار صادرات گیاهان دارویی به شمار می‌آید. البته در بین انواع گیاهان دارویی، صادرات گل محمدی رشد قابل‌توجهی داشته است و هم‌اکنون پنج درصد از اسانس گل محمدی بازار جهان را ایران تأمین می‌کند.
در حال حاضر سهم مصرف داروهای گیاهی در ایران به بیش از پنج درصد رسیده و گردش مالی در این زمینه حدود ۳۹۰ میلیارد تومان است. البته اگر دم‌نوش‌ها و اسانس‌ها را نیز حساب کنیم، گردش مالی به ۴۰۰ میلیارد تومان می‌رسد. همچنین بیش از ۱۰۰ میلیون دلار صادرات داروهای گیاهی، دامی و انسانی به کشورهای مختلف نیز داریم و شرکت‌های معتبر بسیاری در این زمینه مشغول به کار هستند.
در حال حاضر بیش از ۹۵ شرکت دانش‌بنیان در حوزه‌ی گیاهان دارویی، داروهای گیاهی و فرآورده‌های طبیعی طب سنتی فعالیت می‌کنند. تولید و تجاری‌سازی بیش از ۶۰۰ محصول دانش‌بنیان در حیطه‌ی داروها و فرآورده‌های طبیعی انسانی و دامی و راه‌اندازی ۲۰ سلامت‌کده طب سنتی در کشور تا سال گذشته نشان از رشد و توسعه‌ی صنعت گیاهان دارویی در کشور دارد. همچنین ارائه بیش از دو هزار و ۱۰۰ محصول فناورانه در زمینه‌ی گیاهان دارویی و فرآورده‌های طبیعی نشان از حرکت شرکت‌ها به سمت تولید صنعتی محصولاتشان دارد.
به گزارش فائو، سطح زیر کشت گیاهان دارویی در کشورهای چین، آمریکا و کانادا از ۳۹۳ هزار هکتار در سال ۱۹۷۰، به سه میلیون و دویست هزار هکتار در سال ۲۰۱۶ رسیده است. ارزش اقتصادی گیاهان دارویی در کشورهای پیشرفته از ۱۳۲ میلیون دلار در سال ۱۹۷۶، به ۳۵۵میلیون دلار در سال ۲۰۱۶ رسیده است. بر اساس آمارهای جهانی گردش گیاهان دارویی در صنایع داروسازی با استفاده از ترکیبات با منشأ گیاهی ۳۵ میلیارد دلار و در صنعت عطرسازی ۴۸ میلیارد دلار برآورد شده است.
بر اساس اعلام رسمی ستاد فناوری گیاهان دارویی در کشور، گردش مالی گیاهان دارویی در صنعت تولید داروهای مکمل ۱۶ میلیارد دلار، علوم و فنون بهداشتی ۱۲ میلیارد دلار، شیرین‌کننده‌های طبیعی ۸/۵ میلیارد دلار و صنعت تولید دم‌نوش‌ها هفت میلیارد دلار در جهان است. ایران از ۱۳ اقلیم شناخته‌شده در دنیا، دارای ۱۱ اقلیم است و همچنین هشت هزار گونه گیاهی در کشور وجود دارد که از این تعداد ۱۷۳۰ گونه، انحصاری و منحصر به سرزمین ایران است. ستاد فناوری گیاهان دارویی اعلام کرده است که تاکنون ۲۳۰۰ گونه‌ی گیاهی دارای ترکیبات باارزش و واجد شرایط برای ورود به صنعت شناسایی شده است. آمارهای رسمی معاونت علمی ریاست جمهوری نشان می‌دهد که تعداد فرآورده‌های طبیعی از ۴۷۷ قلم در سال ۸۷، به ۲۲۹۷ قلم دارو و فرآورده‌های طبیعی تا پایان سال ۹۴ رسیده است و بر اساس افق ۱۴۰۴ باید این تعداد به ۴۱۱۵ قلم افزایش یابد. سطح زیر کشت دیم گیاهان دارویی ۱۰۴ هزار و ۸۱۸ هکتار است که این میزان باید تا افق ۱۴۰۴ به ۵۳۰ هزار و ۵۶۰ هکتار افزایش یابد. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام‌شده باید درآمد صادرات گیاهان دارویی کشور تا سال ۱۴۰۴ به پنج میلیارد دلار برسد.
جدول زیر مهم‌ترین محصولات تجاری‌شده در صنعت گیاهان دارویی در دو سال اخیر را نشان می‌دهد.
| نام محصول | توضیحات
|
| ژل موضعی دنتی‌کید | داروی دنتی‌کید، اولین مسکن صد درصد گیاهی رویش دندان کودک است. مواد تشکیل‌دهنده‌ی این ژل موضعی عصاره‌ی بابونه، عصاره‌ی مریم‌گلی و پرو ویتامین B5 است |
| لیورسیل (Liversil) | این محصول داروی گیاهی درمان دیابت است. لیورسیل در پایین آوردن قند خون در دیابت نوع ۲ و درمان بیماری‌های التهابی کبد و کبد چرب هم تأثیرگذار است. |
| آنژی پارس | داروی آنژی پارس برای درمان زخم پای بیماران دیابتی با منشأ گیاهی تولید شده و قادر است با درمان زخم‌هایی که در مراحل پیشرفته نیستند، از وخیم شدن وضعیت زخم جلوگیری کند. با این کار علاوه بر تسریع روند بهبود و کاهش هزینه‌ها، احتمال قطع عضو نیز کاهش خواهد یافت. در تولید آنژی پارس، گونه‌ای از گیاه یونجه‌ی زرد مورد استفاده قرار گرفته است. |
| پماد گیاهی پاپیتال‌پیچ | این محصول با استفاده از گیاهان دارویی برای درمان واریکوسل تولید شده است. استفاده از این پماد افراد مبتلا به واریکوسل را از عمل جراحی بی‌نیاز می‌کند. هزینه‌ی جراحی واریکسول یک‌میلیون تومان است. |
| میگری هیل | داروی میگری هیل داروی جدید برای تسکین سردردهای میگرنی و همچنین دارویی ویژه برای درمان میگرن است. |
| روزانیکام | از گیاه «روزاکانینا» یا نسترن کوهی گرفته شده است و به‌صورت دم‌نوش در بازار ارائه می‌شود. این دارو ضدسرماخوردگی است و می‌تواند جایگزین مناسبی برای واکسن‌های ضدسرماخوردگی باشد. |
| کرم پای اطفال و ژل ترمیم سوختگی
|
این محصول را شرکت آراک‌زیست دارو تولید کرده است. این کرم با استفاده از ژل تازه‌ی برگ آلوئه‌ورا تولید شده است. |
مسئله:
چگونه از راه دانش زیستی گیاهان دارویی، ثروت و درآمد ملی را افزایش دهیم؟
راه‌حل:
ایران به دلیل داشتن متخصصان جوان و تحصیل‌کرده و نیز برخورداری از تنوع گیاهان دارویی، می‌تواند به قطب صنعت گیاهان دارویی در منطقه‌ی غرب آسیا تبدیل شود و با فرآوری گیاهان و تبدیل آن به داروهای مؤثر، ارزش‌افزوده مناسبی از این تجارت را نصیب خودش کند. تولید و تجاری‌سازی بیش از ۶۰۰ محصول دانش‌بنیان در عرصه‌ی تولید داروها و فرآورده‌های طبیعی انسانی و دامی و راه‌اندازی ۲۰ سلامت‌کده طب سنتی در کشور تا سال گذشته، نشان از رشد و توسعه‌ی صنعت گیاهان دارویی در کشور دارد و زمینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت محسوب می‌شود.
کسب درآمد . کسب و کار گیاهان دارویی. کسب درآمد دارویی . اسانس گل محمدی . کسب و کار . حرفه ای، . تجارت گیاهان دارویی . سرمایه‌گذاری در گیاهان دارویی . صادرات گیاهان دارویی . فروش دم نوش . گیاهان دارویی
